Hart en hoofd struikelen over Joodse tragedie in Terborg; struikelstenen voor woningen

TERBORG - De Kramersweide in Terborg is een rustige straat zoals er zoveel zijn, met veel groen en vrijstaande jaren 30 woningen. Sinds dinsdag herinneren vier goudkleurige steentjes met namen van in de oorlog omgekomen Joden aan de tragedie die zich hier heeft afgespeeld.

Marcel Hut 31 aug. 2021 Laatste update: 01-09-21, 13:47

Op acht plekken in Terborg zijn samen achttien struikelstenen geplaatst ter nagedachtenis aan de achttien Joodse mannen, vrouwen en kinderen uit Terborg die in de Tweede Wereldoorlog in de nazi-kampen werden vermoord.

Dat idee is afkomstig van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig die in 2000 de eerste struikelstenen plaatste. Inmiddels liggen er meer dan 75.000 in verschillende landen.

Rabbijn Izak Vorst blaast op de sjofar tijdens het plaatsen van een struikelsteen in de Hamelstraat in Terborg. © Jan Ruland van den Brink

De term struikelsteen is bedacht omdat je er met je hoofd én hart over struikelt. ,,En je moet je buigen om de tekst te kunnen lezen”, zei Aggie Daniëls, een van de initiatiefnemers van het Terborgse project. ,,Daarmee eer je de mensen om wie het gaat.”

Kippenvel

Zo’n vijftig belangstellenden volgden in stilte het plaatsen van de stenen. ,,Mooi om te zien dat er zoveel belangstelling is”, zei wethouder Janine Kock. ,,Ik krijg er een beetje kippenvel van. Er is nog maar zo weinig zichtbaar dat herinnert aan de Joodse geschiedenis. Deze struikelstenen zorgen ervoor dat we de geschiedenis levend houden.”

De vier struikelstenen aan de Kramersweide. © Jan Ruland van den Brink

Een eindje verderop, aan de Hamelstraat, volgt de bijna 80-jarige Noortje Winkel uit Haarlem het plaatsen van een struikelsteen ter nagedachtenis aan Arie Spier met grote belangstelling. Arie Spier was de vader van haar vorig jaar overleden echtgenoot Samuel David Spier, bijgenaamd Sello.

Razzia

Arie zat verstopt bij restaurant Van Hal in Voorst omdat er een razzia ophanden zou zijn. Uit bezorgdheid om zijn vrouw en kind toog hij toch naar de woning aan de Hamelstraat. Hij werd verraden en in oktober 1941 opgepakt. Drie weken later werd hij vermoord in concentratiekamp Mauthausen. Zijn vrouw Rosa en toen nog maar 3-jarige zoon doken apart van elkaar onder in Breedenbroek en overleefden de oorlog.

,,Mijn man was zijn hele leven zwaar getraumatiseerd door de gebeurtenissen in de oorlog”, zegt Noortje Winkel. ,,Hij zat alleen ondergedoken. Hij heeft daar zijn leven last van gehad. Hij was altijd angstig, ik was zijn steun en toeverlaat. Hij was te vaak alleen gelaten.”