Zo herdenkt men in de Achterhoek en Liemers op 4 mei: ‘Oorlog is meer dan een wargame’

De gemene deler bij de vele toespraken van burgemeesters en andere hoogwaardigheidsbekleders was de link die zij leggen met de oorlog in Oekraïne. De ene burgemeester verbond het aan de laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog in hun eigen gemeente, terwijl de ander het koppelde aan de opvang van Oekraïense vluchtelingen. 

In Didam nodigde het lokale Oranjecomité - dat eveneens gaat over de activiteiten op 4 en 5 mei - twee Oekraïense vluchtelingen uit die in hun dorp verblijven. Tijdens de kerkdienst voorafgaand aan de herdenkingsceremonie sprak voorzitter Pieter Jan van den Berg hen toe in het Engels. 

,,We moeten er alles aan doen dat deze mensen zich geaccepteerd voelen in Didam, zodat ze Didam toch een beetje als thuis gaan zien”, meent Van den Berg.

Na de twee minuten stilte volgde een kranslegging bij het oorlogsmonument in het dorp. Hier legden onder meer veteranen en kinderen van de lokale scouting kransen. 

Net zo druk als voor corona was het op het Mark Tennantplantsoen in het centrum van Doetinchem. Zo’n duizend mensen hoorden burgemeester Mark Boumans de link leggen tussen de laatste dagen van de oorlog in Doetinchem en de huidige oorlog in Oekraïne.

Het was ook de eerste dodenherdenking zonder Bill Cole. De oorlogsveteraan die Doetinchem begin april 1945 hielp bevrijden en bleef hangen aan een lokale schone, was er - met nog een been - bij op 4 mei 2019. Tien dagen later stierf de hoogbejaarde Cole die de coronajaren niet hoefde mee te maken.

Eerder op de dag legde het college van burgemeester en wethouders kransen op de Joodse begraafplaats aan de Borneostraat. 

In Doetinchem wordt morgen en vrijdag de bevrijding gevierd met een festival in het belendende park. Beide dagen zijn er vanaf 16 uur optredens.

In de voormalige gemeente Angerlo was het lokale 4 mei Comité er vroeg bij. Om 11.00 uur startte het comité samen met basisschoolleerlingen met het planten van klaprozen bij de kerk in Angerlo. Daarna volgde een kranslegging. Dit tafereel werd om 12.30 uur herhaalt in Lathum. 

De klaprozen werden door leerlingen op de basisschool in Angerlo en jeugdwerk Lathum gemaakt uit vilt. Door ze allemaal in de grond te steken wilde het lokale comité de Vlaamse slagvelden uit de Eerste Wereldoorlog nabootsen. Na de strijd waren er velden vol klaprozen te zien, deze kwamen naar boven door de omgewoelde grond door inslagen van bommen en granaten. 

Enkele kilometers verderop was ook het 4-5 mei comité Doesburg 's-middags al op pad om bloemstukken te leggen bij de verschillende oorlogsmonumenten in de stad. Het comité uit de Hanzestad sprak vreesde eerder deze week voor een verstoring van de dodenherdenking door de opbouw van de kermis. Deze is voor het eerst, en direct voor het laatst, op 5 mei. 

Ondanks huns vrees ging de stille tocht en aansluitende herdenking om 20.00 uur gewoon door. 

In Westervoort konden geïnteresseerden vooraf een kerkdienst bijwonen in het kerkgebouw van de protestantse gemeenschap. Even voor acht volgde de plechtigheden bij het gemeentehuis. Even na 20.00 uur waren er voordrachten van leerlingen van het Candea College en Sport IKC Het Startblok, zij mochten daarna ook een krans leggen.

Ook in buurgemeente Duiven lazen leerlingen van het Candea College gedichten voor bij het oorlogsmonument aan de Burgemeester van Dorth tot Medlerstraat. Hier werden door verschillende verenigingen en hoogwaardigheidsbekleders kransen gelegd. 

In Aalten, Bredevoort en Dinxperlo werden vanavond de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog herdacht en zij die sindsdien omkwamen in oorlogssituaties en vredesoperaties. In Aalten was de herdenking bij het monument aan de Wehmerstraat en in Bredevoort was plechtigheid bij het Ambtshof. 

In Dinxperlo konden belangstellenden zich voor 19.25 uur verzamelen om daarna in een stille tocht naar het Joodse monument aan de Kwikkelstraat te lopen voor de herdenkingsceremonie. 

In Winterswijk was woensdagmiddag op de Joodse Begraafplaats een speciale herdenking, waarbij alle namen van de 326 omgekomen Joodse Winterswijkers werden voorgelezen. Het indrukwekkende ritueel duurde minstens een kwartier. 

In het Achterhoekse dorp was er speciale aandacht voor het Joodse gezin Menco. Het gezin - bestaande uit Mourits en Sophie Menco en hun dochters Ida en Bertha - werd op 10 november 1942 vanuit Westerbork op transport gezet naar Auschwitz. De vrouwen uit het gezin werden meteen naar aankomst naar de gaskamers gestuurd. Bertha - de jongste - was slechts 15 jaar oud. 

Op het Raadhuisplein in het centrum van Zevenaar kwamen honderden mensen bijeen om de oorlogsslachtoffers te herdenken. Burgemeester Lucien van Riswijk legde in zijn toespraak direct de link met de oorlog in Oekraïne, door in te gaan op de opvang van oorlogsvluchtelingen in zijn gemeente. 

Hij benadrukte ook dat de oorlog van generatie op generatie wordt herinnerd. Met name de persoonlijke verhalen van veteranen en ooggetuigen van de oorlog. ,,Oorlog is namelijk meer dan een wargame op je spelcomputer of telefoon.” 

Tevens was dit jaar een primeur in de stad. Voor het eerst in 77 sprak een Duitse hoogwaardigheidsbekleder tijdens de Dodenherdenking. Niet de Emmerikse burgemeester Peter Hinze, maar zijn plaatsvervanger Gerhard Gertsen had de eer de honderden bezoekers toe te spreken. 

Ook in de voormalige gemeente Rijnwaarden - sinds 2018 onderdeel van Zevenaar - was het druk bij diverse herdenkingen. In Pannerden kwamen zo'n tweehonderd mensen bijeen tijdens de lokale dodenherdenking. ,,Het was een indrukwekkende herdenking”, is Michiel Loef van het  4 mei comité Pannerden stellig. 

Op de militaire begraafplaats in Tolkamer was het volgens aanwezigen weer ouderwets druk. ,,Het was wel weer erg indrukwekkend”, zegt een bestuurslid van schutterij EMM nu voor het eerst in twee jaar bijeen wordt gekomen op het kleine kerkhof langs de Bijland. 

In Lichtenvoorde was er een herdenkingsbijeenkomst in de Hamalandhal. Leden van Stichting 4 en 5 mei Lichtenvoorde waren de hele druk om de sporthal gereed te maken. Aankomend weekend zijn in de hal namelijk drie voorstellingen van Spiegelingen, een theatervoorstelling gebaseerd op verhalen uit (dag)boeken en verhalen van mensen uit de gemeente Oost Gelre. 

In buurgemeente Bronckhorst waren verschillende herdenkingen. Zo was er in Zelhem een kranslegging bij de Lambertikerk, terwijl in Vorden kransen werden gelegd bij de geallieerde graven. In Hengelo werden kransen gelegd bij het oorlogsmonument en het monument ter nagedachtenis aan de Joodse gemeenschap.

In de gemeente Oude IJsselstreek hoopte de gemeente dat alle inwoners op om net als vorig jaar gehoor gaven aan de oproep van het Nationaal Comité 4 en 5 mei om vandaag  de gehele dag de vlag halfstok te hangen (van zonsopgang tot zonsondergang). Hiervoor mag uitsluitend de Nederlandse driekleur - zonder wimpel - worden gebruikt. 

In de gemeente had ook iedere dorp of stad zijn een eigen herdenkingsceremonie.  Een uitzonder qua tijdsstip was de herdenking in het Varsseveldse Rademakersbroek. Hier was om 18.00 uur een bloemlegging door wethouder Ria Ankersmit, Varssevelds Belang en andere belangstellenden.

We hebben geprobeerd om zo volledig mogelijk te zijn. Mist u uw herdenking of heeft u een leuke foto's van een de herdenkingen, laat het ons weten. Dat kan door te mailen naar redactie.liemers@gelderlander.nl