Topontwerpers aan slag met vernieuwing koloniaal museum Bronbeek in Arnhem

Pauljac Verhoeven, hoofd van museum Bronbeek, hoopt dat het nieuwe museum in juli 2022 kan worden geopend, maar houdt daarbij wel een slag om de arm met het oog op de gevolgen van de coronacrisis. Hij wijst erop dat het museum deel uitmaakt van het Koninklijk Militair tehuis Bronbeek. Om de veteranen op leeftijd die daar wonen te beschermen, is het museum al sinds maart gesloten voor bezoekers dicht. Dat blijft zo tot de heropening, zo is onlangs besloten.

Sinds augustus zijn er gesprekken gaande met  OPERA Amsterdam en Studio Louter over het nieuwe concept van het museum. ,,Aan het eind van dit jaar hopen we te weten hoe dat eruit gaan zien", zegt Verhoeven. De ideeën daarover hoopt hij dit najaar al naar buiten te kunnen brengen. ,,Daarna moet de oude expositie nog uitgeruimd worden en de nieuwe gebouwd.”

De vormgevers zijn in Nederland en daarbuiten betrokken bij vele nieuwe tentoonstellingen en musea. Voor het Marinemuseum in Rotterdam schiep Studio Louter 2017 multimedia rond Slag in de Javazee in 1942. Voor het Scheepvaart Museum in Amsterdam ontwikkelde het bureai in in samenwerking met het Huygens ING de installatie rond de Verenigde Oost Indische Compagnie en hun handelswaar. ‘De installatie maakt het mogelijk om op basis van online beschikbare bronnen antwoorden te krijgen op prangende en complexe erfgoedvragen over ons VOC verleden, verklaart Studio Louter.  'Tijdens de digitale reis worden de gebruikers bijgestaan door experts die een breed scala aan opinies over het VOC-debat vertegenwoordigen’. 

 Het omstreden koloniale verleden staat de laatste jaren meer dan ooit in het middelpunt van de belangstelling. Ook Bronbeek ligt daarbij onder het vergrootglas. Al in 2018 kondigde de toenmalige commandant Dulfer van Bronbeek een nieuw spraakmakend museum aan met aandacht voor het slavernijverleden en excessen in de oorlogen in Nederlands Indië. De huidige commandant luitenant-kolonel Van Dreumel tekende daar later bij aan: ,,We proberen met het nieuwe museum weg te komen van de verlammende zoektocht naar schuld.” Verhoeven geeft aan dat er voor het nieuwe museum ook naar samenwerking wordt gezocht met Indonesië om de geschiedenis zo veelzijdig mogelijk te belichten.

Politicoloog, schrijver en journalist John Jansen van Galen, auteur van een boek over de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd, betoogde vorig jaar in Kumpulan dat de koloniale geschiedenis bizarre nuances kent. Hij ziet dat al bij de beruchte van Heutsz, die als verantwoordelijk wordt geacht voor de massale slachtpartijen tijdens de oorlog in de Atjeh in de negentiende eeuw. ,,,Eerst onderwierp Van Heutsz Atjeh met harde hand, daarna richtte hij scholen op, bevorderde hij het onderwijs aan meisjes en gaf subsidie aan het nationalistisch blad Bintang Hindia, de Ster van Indië.” 

Bovendien maakte Van Heutsz een eind aan het gebruik van de Pajong, zo benadrukt de auteur. Dat was een grote parasol waarmee bedienden de gezagsdragers van Atjeh uit de brandende zon hielden bij elke hoogwaardige stap. ,,,Dat standbeeld van Van Heutzs bij de plantenkalender van Bronbeek mag van mij blijven staan”, oordeelt Jansen van Galen. ,,Het typeert de gespletenheid in de houding van Nederland jegens de Indonesiërs, de twee gezichten.”