Nee, ‘Sheherazade’ van Ravel is niet ‘woke’. Maar Aylin Sezer zingt het met veel liefde, ‘want het is prachtig’

De in de Palestijns bezette gebieden opgegroeide, en op het moment in Amsterdam woonachtige Nai Barghouti (26) weet al vroeg dat ze iets met muziek wilde doen. Ze start met de fluit, maar ontdekt daarna haar stem. Na het conservatorium in Jeruzalem studeert ze verder in de Verenigde Staten, maar daar kan ze haar draai niet vinden. Nadat ze leest over het conservatorium in Amsterdam, bedenkt ze dat die plek haar beter past.

,,Het is een internationale stad, met aandacht voor veel verschillende genres, ook voor Arabische muziek. De studenten hebben er de vrijheid om hun eigen dingen uit te zoeken en dat wil ik graag. Ik voel me daar thuis”, vertelt Barghouti. Uiteindelijk haalt ze er een master in jazzmuziek. ,,Ik heb de ruimte gekregen om een nieuw genre uit te vinden dat ik ‘Naistrumentation’ noem. Daarbij gebruik ik mijn stem als instrument voor Arabisch en jazz-achtig getinte muziek.”

Met Phion zingt Barghouti twee liederen die geschreven zijn door de Egyptische componist Abdel Wahab, die destijds beroemd werden in de versies van Umm Kulthum en Fairouz. Barghouti: ,,Vooral het lied Inta Omry, destijds speciaal geschreven voor Umm Kulthum, vind ik heel bijzonder om te zingen. Het is de eerste keer dat ik het live uitvoer en het is heel moeilijk voor een niet Arabisch geschoold orkest om alle verschillende nuances in de muziek te begrijpen en te spelen. Dat hebben de musici van Phion heel knap gedaan, met hulp van enkele Arabische musici zoals Haytham Safia, die de u’d (Arabische luit, red.) bespeelt.”

Het concert is bedoeld als een ‘magische muzikale ontmoeting tussen Oost en West’, volgens het Phion. Naast de klassiek Arabische liederen van Wahab, speelt het orkest muziek van Debussy, Bartók en Ravel, die zich lieten inspireren door de Arabische wereld, voor zover ze die kenden in die tijd. ‘Je hoort het verlangen naar de oosterse verten’ lees je op de website van het orkest.

Barghouti: ,,Leven in Europa betekende lang dat alles daarbuiten ‘de andere, mysterieuze wereld’ is. Dat is natuurlijk niet meer zo.” Dat de muziek ‘met oriëntaalse invloeden’ uit die tijd weinig te maken heeft met echte Arabische muziek, is goed te horen volgens Barghouti.

,,Ik hoor er bijna geen oosterse nuances in. Ik hoop dat het publiek dat verschil goed hoort, als de westerse muziek overgaat in de echte Arabische muziek. Die is niet geschreven in dezelfde noten als de westerse, en gaat niet over dezelfde gevoelens.”

De westers geschoolde sopraan Aylin Sezer (39), met een Turkse vader en een Nederlandse moeder, is geboren en getogen in Istanbul. Ze spreekt vier talen als ze elf is. ,,Mijn talen weerspiegelen mijn manier van denken. Aan verschillende talen blootgesteld worden, leert je dat er niet maar één manier is om iets te zeggen en niet maar één manier van denken.”

Vanaf de middelbare school krijgt Sezer zangles van een Turkse sopraan. Op haar twintigste verhuist ze naar Nederland om naar het conservatorium in Den Haag te gaan. ,,Gelukkig had ik een grote Brabantse familie om op terug te vallen, en sprak ik goed Nederlands, want het viel in het begin toch een beetje tegen om te emigreren in mijn eentje. Ik miste de Bosporus.”

Omdat acteren net zo’n grote passie is als zang, kiest Sezer voor opera. ,,Die grote emoties die zonder versterking van het podium afspatten; ik vind het prachtig. Jammer dat het genre niet wat meer bekend is bij het jongere publiek, ondanks kortere, lichtere producties met verschillende mediatoepassingen. In die zin vind ik het mooi dat Phion probeert een ander publiek te bereiken met een concert als dit.”

Sezer zingt met Phion het bekende Sheherazade van Ravel. ,,Tja, die stukken zijn niet ‘woke’ en erg oriëntalistisch, doordat er een vertekende westerse opvatting van het oosten uit spreekt. Maar ik zing ze met veel liefde want het is prachtige muziek en het ligt goed op mijn stem. Daarnaast vind ik het mooi dat een westers geschoold orkest openstaat voor oorspronkelijke Arabische klanken en dat aangaat, met professionals zoals Nai en bijvoorbeeld Aberrahim Semlali op viool, Khalil Khouri op qanun en Modar Salama op percussie.”

Het is toe te juichen dat westers geschoolde musici ook andere invloeden incorporeren in hun muziek, vindt Sezer. ,,Vroeger was de wereld zo veel groter en hadden ze minder mogelijkheden en kennis om dat te doen; tegenwoordig weten we zo veel meer van elkaar. Het is juist de bedoeling van kunst om je open te stellen en te spelen met andere invloeden. Als dat niet meer mag, kunnen we geen kunst meer maken, denk ik.”

Phion Symfonische Oriënt: Muziek van Debussy, Ravel, Bartók en Abdel Wahab Dirigent: Bertie Baigent. Solisten: Aylin Sezer en Nai Barghouti. Zaterdag 4 februari, Orpheus Apeldoorn, vrijdag 10 februari De Vereeniging Nijmegen, zaterdag 11 februari Musis Arnhem.