Vier aangeklaagden zullen verschijnen voor de rechtbank in de stad Braunschweig. Voormalig Volkswagen-topman Martin Winterkorn is niet aanwezig in verband met gezondheidsproblemen; hij herstelt van een heupoperatie. Zijn proces is uitgesteld. Het wordt een lang en slepend proces. Er zijn tot dusver 133 zittingsdagen gepland en naar verwachting gaat de rechtszaak tot 2023 duren.

De officier van justitie beschuldigt de managers van commerciële en bendeachtige fraude met gemanipuleerde software in elf miljoen dieselauto’s. De auto’s stoten tijdens het rijden vele malen de toegestane hoeveelheid schadelijke stikstofoxiden (NOx) uit.  Tijdens milieutesten leek het alsof de diesels schoon waren. Volkswagen gaf in september 2015 toe dat het bedrijf met behulp van illegale software vals had gespeeld bij emissietesten. 

De voormalige werknemers van het Volkswagen-concern worden onder meer verdacht van medeplichtigheid aan fraude en bedrog. Vanwege de coronacrisis werd de rechtszaak meermaals verschoven. Er zijn inmiddels ook nog meer oud-managers van Volkswagen aangeklaagd vanwege de fraude.

De belangrijkste vraag in het proces is: wie wist wat en wanneer? Deze vraag staat ook al zes jaar centraal in het juridische onderzoek naar ‘dieselgate’. De regionale rechtbank gaat nu onderzoeken wat de  persoonlijke verantwoordelijkheid is van VW-bestuurders voor een van de grootste Duitse economische schandalen ooit.

De fraude kwam aan het licht toen de Amerikaanse Environmental Protection Agency (EPA) erachter kwam dat er bij emissietests van dieselauto’s werd gemanipuleerd. Een paar dagen later trad Winterkorn af als topman van het concern. De inmiddels 74-jarige Winterkorn is ook aangeklaagd voor marktmanipulatie vanwege het opzettelijk te laat informeren van beleggers over de financiële gevolgen van de affaire rond sjoemelsoftware. Hij heeft altijd ontkend dat hij op de hoogte was.

Uit een test in 2014 zou al naar voren zijn gekomen dat de auto’s van Volkswagen de toegestane grenswaarde voor stikstofoxiden met een factor 15 tot 35 zou hebben overschreden. Dit zou ook aan Winterkorn zijn medegedeeld. Evengoed liet de topman na om het gebruik van de sjoemelsoftware stop te zetten. ,,Hij zag af van openbaarmaking en hoopte de wetsovertredingen te kunnen blijven verzwijgen”, luidde de aanklacht.

Ook in de zomer van 2015 zou er door leidinggevenden van Volkswagen zijn gesproken over de kwestie. Tijdens de bijeenkomst werd onder meer gepraat over de omvang van dreigende boetes in de Verenigde Staten. Volgens de aanklagers waren alle aanwezigen overeengekomen om het bestaan van de sjoemelsoftware, die in testsituaties de emissies manipuleerde, te verzwijgen.

Tegen Rupert Stadler, de voormalig topman van Audi (samen met Seat en Skoda ook deel van de Volkswagengroep) is al eerder een proces begonnen in de dieselaffaire. 

Tal van rechtbanken houden zich ook al enkele jaren bezig met civielrechtelijke aspecten zoals de schadeloosstelling van consumenten of beleggers. VW heeft alleen al voor de juridische kosten meer dan 32 miljard euro uitgegeven of opzij gezet. Inmiddels is met Winterkorn, andere voormalige topmanagers en aansprakelijkheidsverzekeraars een compensatiedeal gesloten voor een totaalbedrag van 280 miljoen euro.