Plankgas met je hersenen

,,Focus! Nu!'' Robert-Jan Blonk is namens organisator Vodafone begeleider en 'souffleur' van de deelnemers, die via een EEG-headset zijn verbonden met de raceauto die even verderop reageert op hun hersenkracht.

De truc: voor de race wordt de hersenactiviteit via een headset met zes sensoren gemeten en gekalibreerd. Daarbij gaat het om twee standen: het verschil tussen 'relax' (weinig hersenactiviteit) en 'focus' (veel hersenactiviteit).

En warempel, het werkt. Blonk toont op een laptop de pieken die bij 'focus' worden gemeten, terwijl in 'rust' een nagenoeg vlakke streep te zien is: in theorie moet je dus snelheid kunnen ontwikkelen.

In de praktijk werkt het ook: wie goed focust, krijgt de raceauto in beweging en waant zich heel even Max Verstappen. Wie dat niet kan of zijn gedachten laat afdwalen naar de boodschappen, het strand of andere verlokkingen, blijft stilstaan.

Hersenactiviteit meten met een EEG-headset is niet nieuw; autonoom rijdende racewagens zijn ook niet nieuw. Maar het koppelen van hersenactiviteit aan racewagens is wel nieuw.

Vodafone spreekt daarom van een 'wereldprimeur'. Daarbij is de raceauto uitgerust met een camera, die beelden terugstuurt naar de coureur over het 4G-netwerk. Als coureur zie je de beelden real-time, zodat het voelt alsof je achter het stuur zit.

Cees Heskes (73) uit Haarlem is een van de vijf deelnemers die zich via regionale voorronden in Vodafone-winkels hebben geplaatst voor de finale in Lelystad. In die voorrondes ging het ook om focussen en snelle rondes draaien, maar dan aan de hand van een VR-bril op een virtueel circuit.

In Lelystad gaat het om het echie, met een echte racewagen uit de Formula Student raceklasse, op een echt circuit. Heskes profiteert van zijn ervaring uit de voorrondes, want hij weet in elk geval dat hij zich goed kan concentreren.

Dat snelheid ontwikkelen met hersenkracht geen vanzelfsprekendheid is, weet zijn schoonzoon Erik Pannenborg, in Lelystad als 'supporter' aanwezig, inmiddels ook. Pannenborg: ,,Het lukte bij mij niet. Ik had geen hersenactiviteit'', lacht hij. Om dat direct te nuanceren. ,,Het gaat dus vooral om het verschil ontspanning en spanning. Maar als je al hypergefocust in dat ding stapt, registreert je headset geen verschil.''

In Lelystad werken hersenen, headset met sensoren en raceauto met wisselend succes samen. Sommige deelnemers halen behoorlijke snelheden op het rechte eind, maar sukkelt hun bolide als een boodschappenkarretje door de bochten. Oók als je de hersenpan op volle toeren laat draaien.

Is het misschien moeilijker om in de bochten te focussen, of wordt de boel geflest? Geen van beide, zegt Blonk: ,,We hebben de route van het circuit voor de racewagen voorgeprogrammeerd en de snelheid in de bochten begrensd om crashes te voorkomen. Het is hier dus onmogelijk om veel snelheid te maken in de bochten.’’

En daar blijkt ook de volgende beperking: bij deze vorm van racen kun je alleen de snelheid beïnvloeden. Zelf sturen kan en hoeft dus niet, terwijl de raceauto nogal eens - ondanks de voorgeprogrammeerde route - in de pionnen belandt en dus min of meer crasht.

Initiatiefnemer Vodafone denkt dan ook niet dat 'we' binnenkort allemaal onze auto's besturen met louter hersenkracht. ,,Dat zou alleen al wat verkeersveiligheid betreft niet zo'n goed idee zijn'', zegt Louise Meijer, directeur Brand en Communications bij VodafoneZiggo. ,,Wij investeren veel in onderzoek en willen vooral laten zien wat je zoal kunt doen met techniek en een 4G-netwerk. In dit geval zonder gebruik van je ledematen of stem een racewagen in beweging krijgen.''

Dat lukt Daan Berkhof (34) uit Haarlem het beste: hij wordt glorieus winnaar door zijn racewagen als volleerd coureur over de finish te 'denken'. Zijn geheim? ,,Ik heb vooraf bietensap gedronken, dat schijnt goed te zijn voor je hersenactiviteit. Bij 'relax' dacht ik aan een lekker warm bad waar je je in laat glijden, en bij 'focus' visualiseerde ik een oefening uit een Japanse vechtsport. Dat hielp blijkbaar. En hartstikke leuk dat ik won hoor, maar ik vind het eigenlijk vooral ontzettend vet dat het dus echt kán, een racewagen vooruit denken.’’