Een moment voor het vergeten communistisch verzet

Het uitverkochte evenement sloot aan bij de gelijknamige tijdelijke expositie die begin mei werd geopend.

Bijzondere eregast was Max van den Berg (niet te verwarren met de gelijknamige PvdA-politicus uit Groningen). Hij maakte als 14-jarige communist van dichtbij de Februaristaking mee, de grootschalige verzets- en protestactie in 1941 tegen de Duitse bezetter en de Jodenvervolging.

“Ik herinner me nog goed hoe de arbeiders van de glasblazerij waar ik ook werkte het IJ in Amsterdam overstaken om zich bij de protesten te voegen”, vertelde de nu 91-jarige Van den Berg in het openingswoord. Zelf zat hij als communist ook in het verzet, en hielp mensen die bij zijn ouders thuis zaten ondergedoken.

Het museum presenteerde vanmiddag een panel van vier historici die dieper in de verhalen van het communistisch verzet doken. Bijvoorbeeld acties in Groningen, Deventer en zelfs Spanje tijdens de burgeroorlog daar.

Voor veel mensen was deze geschiedenis nieuwe informatie, zegt museumconservator Rense Havinga. “Door de Koude Oorlog is de houding tegenover het communisme veranderd. Ook hun bijdragen aan het verzet raakten in de vergetelheid.”

Geheel onterecht, bleek ook uit de lezingen van de panelleden en reacties uit het publiek. Communisten ondersteunden zelfs al vóór de bezetting in Nederland het verzet tegen fascisme in Duitsland. Ook ontwikkelden ze een netwerk aan onderduikadressen. “Een schande dat er nog nooit excuus is gemaakt voor het niet erkennen van deze acties”, vond panellid Ruud Weijdeveld.

Bezoeker Paul Verhoeven (65) uit Beek vond het symposium wel een beetje ‘een eigen feestje’. Een flink deel van het publiek bestond ook uit voormalige leden van de Communistische Partij van Nederland (CPN). Verhoeven hoopte op wat meer discussie in het panel, maar kwam vooral langs voor het verhaal ‘van het eerste uur’ van Van den Berg.

“Ik denk dat we in onze huidige samenleving ook weer naar een clash toeleven met ons consumptiedrang en types als Erdoğan, Trump en Kim Jong-un. We moeten alert zijn op dat soort zaken. Vóór de Tweede Wereldoorlog had de gewone burger waarschijnlijk ook geen idee dat het zo ver zou komen.”

De tentoonstelling over de rol van de communisten rond de oorlogsjaren is nog tot en met eind oktober dit jaar in het museum te zien.