‘Gemeenten overtreden wet door stiekem mee te kijken op sociale media’
Nederlandse gemeenten kijken op grote schaal mee met burgers op sociale media. Daarvoor gebruiken ze onder meer nepaccounts, een methode die gemeenten niet mogen gebruiken, meldt de Volkskrant op basis van onderzoek van de NHL Stenden Hogeschool en de Rijksuniversiteit Groningen in opdracht van onderzoeksprogramma Politie en Wetenschap.
Gemeenten houden Facebookgroepen, Twitterprofielen en andere sociale media in de gaten om zicht te krijgen op mogelijke ongeregeldheden als rellen en demonstraties. Bijna één op de zes van de ondervraagde gemeenten maakt gebruik van nepaccounts, een methode die alleen politie en inlichtingendiensten onder strikte voorwaarden mogen inzetten.
In enkele gevallen gaan gemeenteambtenaren onder valse namen besloten Facebookgroepen binnen. Ambtenaren zijn zich er vaak niet van bewust dat ze hiermee de wet overtreden, staat in het onderzoek. Meer dan de helft weet niet welke regels en protocollen gelden. De resultaten zijn gebaseerd op antwoorden op een vragenlijst van 156 van de 352 Nederlandse gemeenten.
Inbreuk op rechten
Willem Bantema, verantwoordelijk onderzoeker en rechtssocioloog aan de NHL Stenden Hogeschool, zegt dat er binnen de gemeenten ‘nauwelijks gesprek’ lijkt te zijn over wat wel en niet mag. Zo komt naar voren dat in ongeveer een derde van de gemeenten geen functionaris gegevensbescherming is betrokken bij online-monitoring. Dat is wettelijk verplicht, aldus Bantema. Vooral kleine en middelgrote gemeenten houden zich niet aan de regels.
Het is simpelweg verboden. Gemeenten mogen niet voor politie of inlichtingendienst gaan spelen
‘Een ernstige inbreuk op rechten van burgers’, zegt hoogleraar Law and Data Science aan de Universiteit Leiden, Bart Clusters. Het is simpelweg verboden. Gemeenten mogen niet voor politie of inlichtingendienst gaan spelen.’ Volgens Clusters liggen ‘willekeur en ernstige privacyschending’ op de loer en is dit ‘niet het werk van gemeenten.’ Bovendien bestaat het gevaar dat persoonlijke gegevens lekken.
Ook blijkt uit het onderzoek dat sommige gemeenten de verkregen data opslaan in dossiers. Daarbij zit ook informatie over individuen en groepen. Zeker 23 gemeenten zouden dat geautomatiseerd doen, waarmee het risico op privacyschending groter is. Ook persoonsgegevens kunnen in het sleepnet blijven hangen. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) wilde niet inhoudelijk reageren.
Geen protocollen
Van de voor het onderzoek ondervraagde ambtenaren zegt 95 procent dat hun gemeente aan online monitoring van burgers doet. Meer dan de helft van hen (54 procent) geeft aan daar geen protocol of beleid voor te hebben. Dat is volgens Bantema wél nodig: ,,Sociale media zijn weliswaar openbaar, maar het is een misverstand te denken dat je alles mag doen met gegevens die je uit openbare bronnen haalt.’’
Een naam, IP-adres en zelfs een nickname zijn ook persoonsgegevens, aldus de onderzoeker. Gemeenten die willen weten wat er online speelt aan sentimenten komen meestal juridisch niet in de problemen. In dergelijke gevallen worden vooral fenomenen gemonitord, niet personen. Maar zodra technische hulpmiddelen worden ingezet om individuen of groepen stelselmatig te volgen, komen gemeenten in juridisch drijfzand terecht.
Driekwart van de ondervraagden denkt overigens dat in hun gemeente het monitoren van burgers wel ‘ethisch verantwoord’ gebeurt, met name als ‘publieke personen’ worden gevolgd. Slechts 8 procent geeft aan dat er een protocol wordt gevolgd. Een soortgelijke kwestie speelt ook landelijk. Onlangs bleek dat medewerkers van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) honderden burgers volgen op sociale media en in strijd met de wet privacygevoelige informatie hebben verzameld.
Bekijk onze trending nieuwsvideo’s in onderstaande playlist:
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Update
Brand Brunssummerheide niet uitgebreid maar ook nog niet geblust: ‘Vuur zit diep in de grond’
De brand die vanavond op de Zuid-Limburgse Brunssummerheide woedt, breidt zich in tegenstelling tot de verwachtingen niet uit. Wel zit het vuur diep in de grond, aldus de veiligheidsregio, en dus zal de brandweer ‘nog geruime tijd’ bezig zijn met blussen. -
airco-advies4
Prominente milieueconoom haalt uit naar Hitteplan RIVM: 'Dit is toch niet te geloven’
De gepromoveerde milieueconoom Jetske Bouma vindt het ‘onthutsend’ dat in het Nationaal Hitteplan wordt geadviseerd om bij deze huidige temperaturen de airco aan te zetten. In een bericht op LinkedIn schrijft de wetenschappelijk onderzoeker de frustratie van zich af. ,,Heel Europa is bezig om ervoor te zorgen dat mensen géén airconditioner kopen, maar in Nederland doen we vrolijk of er niets aan de hand is.” -
Video
Partijen moeten vandaag kleur bekennen: wat is droomcoalitie?
De grotere politieke partijen zijn verrast dat zij vandaag al hun coalitievoorkeur op tafel moeten leggen bij informateur Mariëtte Hamer. Zij hadden verwacht dat die vraag pas later in de formatie aan bod zou komen, zo blijkt uit een rondgang op het Binnenhof. -
VIDEO
Máxima: ‘Griekenland-reis mocht. Maar was niet solidair’
Pas aan het einde van het televisie-interview met de jarige koningin Máxima kwam de Griekenland-rel van vorig jaar oktober vanavond ter sprake. ,,Denkend in mogelijkheden en niet in beperkingen hebben we een inschattingsfout gemaakt.’’ -
We moeten meer bewegen
Waarom het helemaal niet erg is om je tijdens je vakantie te laten gaan
We moeten meer bewegen. Hoe vind je de sport die het best bij je past? Gezondheidsjournalist Tijn Elferink en gedragswetenschapper Johnny Buivenga gaan op zoek naar de voor- en nadelen van verschillende sporten. In deel 20: met deze tips van Arie Boomsma kom je je vakantie leuk en actief door.
-
PREMIUM
Rugspecialist legt uit waar je op moet letten als je het matras vervangt
Een goed matras kan rugpijn niet oplossen, maar wel verlichten, zegt dokter Mahieu, rugspecialist uit België. Hij vertelt waar je op moet letten bij de aankoop van een nieuw matras. -
Meeste regio’s prikken inmiddels tegen apenpokken
In steeds meer delen van Nederland komt de preventieve vaccinatie tegen het apenpokkenvirus op gang. Hoeveel mensen in de afgelopen week een prik hebben gekregen, meldt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) vandaag. De teller stond een week geleden op 1976 gevaccineerde mensen. -
Rauwe groenten, kaneel, ananas: wat kun je écht beter laten staan als je zwanger bent?
Eten wordt een tikkeltje ingewikkelder als je zwanger bent. ,,Sommige vrouwen zijn zo bezorgd dat ze rauwe groenten negen maanden lang van hun bord bannen”, vertelt gynaecoloog Ronald Devlieger. Maar zijn die groenten dan echt zo slecht voor de baby? En hoe zit het met kaas, koffie, alcohol en voedingssupplementen? Devlieger zet alles op een rijtje.