De herdenking zou plaatsvinden op de Lloydkade in Rotterdam, op de plek waar zeventig jaar geleden acht van de twaalf transportschepen met Molukse KNIL-militairen en hun gezinnen arriveerden. 

Onder anderen demissionair premier Mark Rutte en Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht Frank van Sprang zouden spreken over de kille behandeling van de 12.500 Molukkers door Nederland en het ontslag op staande voet uit het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL) bij aankomst in het voorjaar van 1951. De herdenking zou live door de NOS worden uitgezonden.

Documentairemaakster Nathalie Toisuta en fotograaf Ed Leatemia zijn sinds vorig jaar bezig met de voorbereiding. Nadat zij begin september hun plannen op deze site bekendmaakten, kwamen de RMS-regering in ballingschap en het Moluks Historisch Museum in verzet.

Ze verwijten de initiatiefnemers niet betrokken te zijn geweest bij de organisatie van de herdenking en beschuldigen hen van ‘geschiedvervalsing’ in een reizende tentoonstelling die aan de herdenking gekoppeld is.

Zo zou er in de tentoonstelling geen aandacht voor de RMS zijn, verzetten ze zich tegen het gebruik van de term ‘terroristische acties’ voor de Molukse gijzelingen in de jaren 70 en klopt het beeld volgens hen niet dat de Molukkers eeuwenlang trouw waren aan Nederland.

In een verklaring noemde RMS-president John Wattilete het ‘onaanvaardbaar’ dat de regering gepasseerd was bij de opening van de tentoonstelling in Moordrecht en noemde hij de inhoud op tal van onderdelen onjuist. 

Die kritiek hebben een historica die nauw verbonden is aan het Moluks Historisch Museum en acteur Joenoes Polnaija gebruikt om een online petitie te starten met een oproep de herdenking en de tentoonstelling te boycotten. Die is door een paar duizend mensen ondertekend. De petitie wordt vrijdag tijdens een demonstratie in Rotterdam aangeboden aan het gemeentebestuur.

In een brief aan het college van Rotterdam vroegen Molukse critici de herdenking en subsidieverzoeken van de initiatiefnemers af te wijzen, omdat de gemeenschap de herdenking als ‘improductief en bedreigend voor de Molukse belangen’ zou zien. 

De initiatiefnemers van de herdenking hebben in een uitgebreide verklaring alle kritiek weerlegd. ,,In de tentoonstelling komt het woord ‘terrorisme’ geen één keer voor, er is een hele container ingeruimd voor de RMS en we besteden prominent aandacht aan twee Molukse verzetshelden om het beeld te ontkrachten dat de Molukkers door de eeuwen trouw waren en dat die mythe door Nederland in het leven is geroepen’’, zegt Toisuta.

De initiatiefnemers hebben daarover een constructief gesprek gehad met RMS-president Wattilete. Alleen het Moluks Historisch Museum gaat niet in op op herhaaldelijke uitnodigingen voor een gesprek. De initiatiefnemers staan daar nog steeds open voor. ,,Ik begrijp nog steeds niet waar het museum zo tegen is’’, zegt Toisuta.

Ze wijst erop dat Wattilete en het bestuur van het museum de tentoonstelling nooit gezien hebben. ,,In de petitie staan onwaarheden die wij ontkrachten, maar die niet bijgesteld worden in verklaringen naar hun achterban’’, zegt Toisuta.

Het museum is bovendien lang van tevoren op de hoogte gebracht van de plannen voor een herdenking en tentoonstelling. Uit interne mails blijkt dat de directeur van het museum die initiatieven van harte ondersteunde. Dat staat haaks op de felle kritiek van de laatste weken.

,,Het Moluks Historisch Museum zou voor draagvlak in de gemeenschap zorgen’’, zegt Toisuta. ,,Het is een levend monument dat de Nederlandse overheid cadeau heeft gedaan. Het zou neutraal moeten zijn, eenheid nastreven en het verhaal van de Molukkers op alle mogelijke manieren blijven vertellen.’’

De verdeeldheid in de Molukse gemeenschap is inmiddels zo uit de hand gelopen dat jongeren werden opgeroepen de herdenking te verstoren. Ook krijgt Toisuta ernstige bedreigingen uit de gemeenschap. Daarvan heeft ze gisteren aangifte gedaan.

In een persoonlijk overleg tussen Toisuta en Rutte is besloten de herdenking te verplaatsen naar begin volgend jaar. ,,Rutte heeft daarbij benadrukt dat het geen afstel is maar uitstel’’, aldus Toisuta.

,,We hebben in de aanloop naar de herdenking al informatiebijeenkomsten georganiseerd. Dat gaan we herhalen. In het hele land zullen inspraakbijeenkomsten zijn om te horen wat de Molukse gemeenschap belangrijk vindt.’’

Bekijk onze nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: