Matrozen van de Onderzeedienst hadden in de Koude Oorlog de opdracht om de Russen te achtervolgen en te bespioneren. © RV

Matroos uit de Koude Oorlog niet welkom op defilé veteranendag

Een groep matrozen die in de Koude Oorlog de opdracht hadden om de Russische vloot te bespioneren met onderzeeboten, zijn niet welkom bij het defilé met de koning op veteranendag morgen. Defensie beschouwt ze niet als veteraan, tot hun grote frustratie.

Raymond Boere 29-06-18, 05:00

,,Ga er maar aanstaan'', zei de Commandant der Strijdkrachten Rob Bauer afgelopen mei nog toen hij 200 huidige medewerkers van de onderzeedienst in het zonnetje zette en de ‘Gesp voor Speciale Operaties’ opspeldde. ,,Met zo’n 60 man, maandenlang, weken of in het beste geval dagen achtereen in die grote zwarte sigaar zonder ramen. Waarin je privacy gereduceerd wordt tot een gordijntje voor je torpedobed.''

Het waren mooie woorden van de hoogste generaal, vonden ook veel matrozen die in de Koude Oorlog bij de onderzeedienst hebben gewerkt. Maar tegelijkertijd kwamen ze ook keihard binnen. Want de matrozen die nu varen krijgen wél de waardering waar zij al meer dan 25 jaar op moeten wachten. ,,We hebben allemaal hetzelfde werk gedaan'', zegt Joop Kaspers, een van de oud-matrozen die in 1974 en 1975 maanden onder de zeespiegel verbleef. ,,Alleen wordt er bij onze operaties net gedaan alsof ze niet hebben bestaan.''

Diepe frustratie

De frustratie zit al langer heel diep, maar de ‘Koude Oorlogveteranen’ maakten er nooit werk van omdat ze niet mochten praten over de nog altijd strikt geheime missies. Maar nadat vorig jaar een boek was verschenen waarin een aantal operaties uit de Koude Oorlog tot in details is beschreven, kloppen ze opnieuw aan bij het Ministerie van Defensie. Uit deze reconstructies blijkt dat ze meer deden dan oefenen en wacht houden. De Nederlandse onderzeeboten achtervolgden en bespioneerden 23 jaar lang in het diepste geheim de Russische marine. Ze hadden de opdracht om te fotograferen en communicatie af te luisteren. Daarvoor doken ze soms zelfs onder de vijand door.

Drie oud-marinemensen die op een onderzeeboot hebben gevaren willen dat ook matrozen die tijdens de Koude Oorlog hebben gevaren mee mogen lopen tijdens het defilé op veteranendag. V.l.n.r. Ben Benneker, Eelco Tromp en Ben van Doornik. © Marnix Schmidt

Zeker niet alle tochten onder water waren zo spannend. Maar Johan Kragten, die opvarende was van 1969 tot 1994, kan zichzelf toch zeker een stuk of twaalf missies herinneren waarbij ze er echt op uit zijn gestuurd om de Russen in de gaten te houden. Zelf is hij wel een veteraan omdat hij na de Koude Oorlog nog heeft meegedaan aan missies die wel worden erkend. ,,Wij hebben allemaal onze stinkende best gedaan en ik vind ook zeker dat die mensen die in de Koude Oorlog hebben gediend daarvoor erkend zouden worden.''

Het is niet voor het eerst dat Koude Oorlog veteranen om erkenning vragen. Zeven jaar geleden stond er ook een groep op die dat wilden, vooral afkomstig uit de landmacht. Zij kregen van toenmalig minister Hans Hillen nul op het rekest. Toch gaat de Stichting Onderzeedienst Veteranen er opnieuw werk van maken. ,,Ik heb voor 1991 en erna gevaren. De missies verschilden niet. Alleen is er door de politiek de keuze gemaakt om deze scheidslijn te trekken. Dat is jammer'', zegt voorzitter Eelco Tromp van de Stichting, die overigens met een groep van zo’n 50 onderzeebootveteranen wel meeloopt tijdens defilé. Maar zij hebben hun status allemaal verkregen voor missies na de Koude Oorlog.

Begrip

Wij verzamelden weken achtereen informatie. Dan doe je echt meer dan rondjes lopen rond de kazerne.
Joop Kaspers, Oud-matroos bij de Onderzeedienst

Het Ministerie van Defensie zegt begrip te hebben voor de gevoelens van de matrozen. ,,Wij zijn hen ook zeer erkentelijk voor wat zij destijds hebben gedaan'', zegt woordvoerder Klaas Meijer. Maar toch komen de bemanningen niet in aanmerking voor de veteranenstatus. Die wordt alleen verleend aan personeel dat heeft gediend onder daadwerkelijke oorlogsomstandigheden of daarmee overeenkomende situaties, zoals vredesmissies in internationaal verband. En de Koude Oorlog is nooit een echte oorlog geworden.

Het ministerie heeft zelf deze definitie opgesteld en zou voor deze groep dus ook een uitzondering kunnen maken, maar volgens Meijer is dat niet aan de orde. ,,Hoezeer we de inzet ook waarderen, er moet ergens een grens worden getrokken.''

Matroos Joop Kaspers hoopt toch dat er een uitzondering gemaakt gaat worden. In zijn ogen deed de onderzeedienst veel meer dan al die militairen op de wal het vaderland dienden in de Koude Oorlog. ,,Zij hadden vaak een bewakende functie. Maar wij verzamelden met gevaar voor ons eigen leven weken achtereen informatie. Dan doe je echt meer dan rondjes lopen rond de kazerne.''