Artsen zonder Grenzen gaf noodhulp in Ter Apel: 449 mensen medische hulp gegeven en 203 mensen psychologisch consult. © Arie Kievit

‘Nederlanders hebben warmer hart voor asielzoekers dan vaak wordt gedacht’

OnderzoekArtsen zonder Grenzen bood deze zomer voor het eerst noodhulp aan in Nederland, bij het aanmeldcentrum in ter Apel. Een meerderheid van de Nederlanders (67 procent) onderschrijft de inschatting dat de situatie voor asielzoekers daar onacceptabel was. Dat komt naar voren uit een onderzoek van de medische noodhulporganisatie.

Bob van Huët 06-12-22, 01:00

Artsen zonder Grenzen-directeur Judith Sargentini, afgelopen zomer in ter Apel. © TUB

Voor het eerst in de 51-jarige geschiedenis van de noodhulporganisatie bood Artsen zonder Grenzen (AzG) deze zomer noodhulp, in Nederland. Voor de poorten van het aanmeldcentrum in het Groningse Ter Apel werd een medische kliniek opgetuigd omdat de situatie daar met zevenhonderd asielzoekers voor de deur uit de hand liep. De Nederlandse overheid kon de benodigde hulp niet bieden, stelde AzG. Er overleed in die dagen een 3 maanden oude baby in een sporthal die als noodopvang werd gebruikt.

Het ingrijpen van AzG leidde een verbetering van een dramatische situatie, maar ook tot uiteenlopende reacties in de publieke opinie. Artsen zonder Grenzen-directeur Judith Sargentini is blij met de uitkomsten van het onderzoek waaruit volgens haar gelukkig een breder medeleven spreekt met asielzoekers dan vaak wordt gedacht (zie kader). Een - vaak stille - meerderheid van de Nederlanders blijkt in het onderzoek helemaal niet zo hardvochtig is als je zou kunnen opmaken uit sommige stemmingmakerij in de sociale media. De donateurs van Artsen zonder Grenzen reageerden in ieder geval positief met donaties, zegt Sargentini. ,,Wij hadden hetzelfde gevoel als heel veel Nederlanders. Zo van: het is toch niet waar dat wij ons genoodzaakt voelen om in Nederland hulp te gaan verlenen, voor de deur van een overheidsopvangcentrum voor vluchtelingen. Dat kán toch niet waar zijn. En toch voelden we ons daartoe genoodzaakt.”

Gelukkig maar een korte periode, voegt ze eraan toe, want de aanwezigheid van het crisisteam leidde tot verbetering in de opvang en de medische en sanitaire voorzieningen.

Steuntje

Het onderzoek gaat in tegen andere, recente, peilingen waarin vooral de zorgen over asielzoekers worden uitvergroot en is een steuntje in de rug voor mensen die het belang van solidariteit en medeleven wél onderschrijven, denkt Sargentini. ,,Wat hieruit spreekt is dat diep van binnen mensen elkaar willen helpen en zich ook aangesproken voelen als er om hulp gevraagd wordt. Er is een verhard debat in de samenleving, dat ontken ik niet. Maar ik wil ook proberen die verharding te counteren met de verbazing en de verontwaardiging van mensen die met ons denken dat wat in Ter Apel gebeurde echt niet kan. Ik zie een heel brede stroming van Nederlanders die vluchtelingen, mensen in nood en mensen op drift, gewoon goed en netjes willen ontvangen. Die brede groep begrijpt dat er als samenleving een verantwoordelijkheid ligt, zo lees ik uit de onderzoek. Dat zijn ook de mensen die ons steunen in ons werk. Die mensen komen overal vandaan, uit alle geledingen. Dat doen ze trouw en met liefde. Degenen die ons werk steunen hebben ook een stem hebben in deze samenleving.”

De actie in Ter Apel werd door AzG ‘netjes aangemeld’ bij de autoriteiten, zegt Sargentini terugblikkend. ,,We werden eigenlijk heel goed ontvangen. Ik vond het illustratief dat staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) op de ochtend dat we begonnen zei dat het erg was dat Artsen zonder Grenzen dit moest doen, maar tegelijk was hij er ook heel blij mee. Dat was een logische en keurige reactie van hem. De medewerkers in ter Apel van het COA en van de overheid hebben echt hun best gedaan. Die werken daar omdat ze hart voor de zaak hebben, ik heb daar geen enkele twijfel over. Maar ze zijn in een situatie terecht gekomen die niet meer houdbaar was.”

Drie keer een ambulance

De aanwezigheid van AzG was urgent en gerechtvaardigd, constateert Sargentini. ,,Wat wij aantroffen waren mensen die al meerdere weken voor de deur lagen en die met chronische ziekten verwaarloosd waren. Op de dag dat we begonnen hebben we drie keer een ambulance moeten laten komen. GGD Groningen kon het niet aan, zeiden ze zelf hardop. Ze zeiden dat ze niet verantwoordelijk waren voor de mensen voor de hekken, wat niet waar is. Vóór de hekken heet het ook Groningen. Maar ik begrijp ook dat zij niet in staat waren de ontstane situatie in betere banen te leiden. We hebben 449 mensen medische hulp gegeven en 203 mensen psychologisch consult. Maar daarnaast heeft het ook geleid tot een versnelling van het optreden van de overheid: na een week stonden daar gewoon douches en toiletten aangesloten op het riool, voor mannen en vrouwen gescheiden. In plaats van tien overstroomde dixi’s.”

Het verharde debat over asielzoekers laat haar niet onberoerd. ,,Ik vind dat heel verdrietig. We hebben gezien hoe welkom Oekraïners in Nederland zijn. We hebben ook gezien hoe goed ze zijn opgevangen en hoe mensen een plek kregen aangeboden in onze samenleving. Ik zou zeggen laten we daar een voorbeeld aannemen voor anderen.”

Onderzoek

Het onderzoek is in november van dit jaar uitgevoerd door onderzoeksbureau DirectResearch, in opdracht van Artsen zonder Grenzen en is representatief voor de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder op geslacht, leeftijd en opleiding. Uit de enquête komt naar voren dat twee derde van de Nederlanders vinden wat er deze zomer speelde in ter Aapel niet alleen onacceptabel (67%) is, ze willen ook niet dat vluchtelingen dit in andere landen overkomt (72%). Hoog op de agenda staat ook solidariteit: 80 procent van de Nederlanders geeft aan zich het lot aan te trekken van mensen op de vlucht buiten de eigen landsgrenzen. 79 procent vindt dat vluchtelingen waar dan ook ter wereld goede medische zorg moeten krijgen. Artsen zonder Grenzen biedt medische zorg aan slachtoffers van aardbevingen, epidemieën, conflicten en andere rampen overal ter wereld. De medische noodhulporganisatie vindt dat iedereen in crisissituaties de hulp moet kunnen krijgen die men nodig heeft.

Bekijk onze videos rond het thema asielzoekers in onderstaande playlist: