Niet Buruma, maar Wilders maakt de rechter verdacht
ColumnOud-minister van justitie Ernst Hirsch Ballin omschreef de rechtsstaat deze week in het tv-programma Profiel als 'een ankerplaats van vertrouwen'. Hij bedoelde daarmee dat de staat macht uitoefent, maar dat die macht niet absoluut is.
Die macht verplicht tot verantwoording en is gebonden aan het recht, dat de burgers beschermt en hun vrijheden waarborgt. Het is dus van essentiƫle betekenis dat mensen op het recht en de instellingen van de staat moet kunnen vertrouwen. Met nadruk voegde Hirsch Ballin eraan toe dat 'iedereen daar op moet kunnen vertrouwen'.
Tegen die achtergrond is het dus zaak de bezwaren van de PVV tegen de benoeming van de strafrechtgeleerde Ybo Buruma tot lid van de Hoge Raad ernstig te nemen. De PVV voerde afgelopen dinsdag bij monde van het Kamerlid Bontes aan dat Buruma 'veel te politiek' is om straks als hoogste rechter onafhankelijk te kunnen oordelen.
De vraag is of de Tweede Kamer, die de voordracht voor de benoeming vaststelt, die visie deelt, maar de portee is helder. Omwille van de basis van vertrouwen onder de rechtsstaat moet de onafhankelijkheid van de rechter buiten kijf staan. De grondwet schept daarvoor wel de condities, zoals de benoeming van rechters voor het leven, maar voor het vertrouwen komt het op de rechtspraktijk aan.
De achtergrond van de twijfel bij de PVV is dat Buruma vier jaar geleden fundamentele kritiek leverde op het pleidooi van fractieleider Wilders voor een Koranverbod. In het Nederlands Juristenblad vergeleek hij dat met het motto van de Italiaanse dictator Mussolini: 'Alles binnen de staat, niets buiten de staat, een woeste totalitaire wil'. Buruma trok deze vergelijking, omdat in zijn ogen Wilders met zijn pleidooi eigenlijk zegt 'dat er geen gemeenschap van mensen mag zijn die de zin van hun leven ontlenen aan de Koran'.
Daarmee beledigde hij niet alleen de moslims, betoogde Buruma, maar deed hij een aanval op de pluralistische democratie zelf. De kenmerken daarvan zijn dat de diversiteit als zelfstandige waarde wordt erkend en onderscheid wordt gemaakt tussen de staat en de burgerlijke samenleving. In dat laatste schuilt het verschil tussen een rechtsstaat en een totalitaire staat, zoals het fascistische Italiƫ tussen de jaren twintig en het einde van de oorlog.
Als gevolg van de bezwaren van de PVV besloot de Kamer het opmaken van de voordracht een week uit te stellen en daarover komende dinsdag te stemmen - op verzoek van Wilders hoofdelijk.
Het een noch het ander is, voor zover ik weet, ooit eerder gebeurd. De Kamercommissie van Justitie volgde altijd de voorkeur van de Hoge Raad zelf, al voerde zij met de kandidaten wel gesprekken.
Het was dus geen automatisme, maar de voordracht is nimmer gepolitiseerd, zoals in dit geval. De paradoxale uitkomst van deze kwestie kan zijn dat wat de PVV zegt te willen voorkomen, de benoeming van politiek geprofileerde rechters, voortaan juist gaat gebeuren. De onafhankelijke positie van de rechter lijkt daarmee niet gediend.
De vraag is dan ook of die onafhankelijkheid de PVV werkelijk een zorg is. Naar aanleiding van de rechtszaak tegen hem zei Wilders vorig jaar oktober dat miljoenen mensen terecht geen vertrouwen meer in de rechterlijke macht hebben als hij zou worden veroordeeld. Voordien had hij het proces zelf al als een 'politiek proces' gekwalificeerd.
Daarmee maakte hij duidelijk dat niet de waarheidsvinding en het onafhankelijke oordeel het recht stellen, maar de vraag of rechters voor of tegen hem zijn. Dat past in een politieke theorie, verkondigd door de omstreden Duitse filosoof Carl Schmitt (1888-1985), waarin politiek uitsluitend wordt bepaald door de begrippen vriend en vijand.
Volgens Schmitt moet de politicus die zo te werk gaat, zijn ogen vast gericht houden op de werkelijke politieke drijfkrachten die hem verplichten alles te doen wat de gegeven omstandigheden nodig is. Hij dient zich niet te laten afleiden door normatieve en rechtsstatelijke overwegingen, contractuele verplichtingen en andere 'ficties'. Politieke beslissingen worden niet afgeleid uit het recht, maar de beslissing zelf schept recht, en recht is wat het volk beschermt.
Daarmee is voor Wilders de cirkel rond, want hij beschermt immers het volk door te waarschuwen voor de islam, in zijn ogen een ideologie die op onze ondergang uit is. De scheiding der machten, in de rechtsstaat essentieel, is in die optiek irrelevant.
Dat bleek ook. Tijdens de campagne voor de statenverkiezingen deed de PVV-aanvoerder het voorstel rechters niet langer voor het leven te benoemen, maar voor een termijn van vijf jaar. Daarna zou moeten worden bezien of zij misdadigers niet te mild straffen. Zo ja, dan kwamen ze niet voor herbenoeming in aanmerking en konden ze, zei hij, beter bij de Sociale dienst of het Riagg gaan werken.
Er brandt dus nogal wat onheilig vuur op het altaar van de onafhankelijkheid dat de PVV in het geval van Buruma heeft ontstoken. Sterker nog, de partij heeft laten zien dat zij aan de democratische rechtsstaat helemaal geen boodschap heeft. De Kamer zou daarom geen knip voor de neus waard zijn als zij Buruma zou laten vallen.
Het reeds opgeworpen argument dat deze jurist als lid van de Hoge Raad wellicht zou moeten oordelen over de zaak-Wilders levert geen excuus op. Mocht het zover komen, dan zal Buruma wel zo wijs zijn zich te verschonen. Intussen is duidelijk dat niet hij, maar de PVV de onafhankelijke rechtspraak in diskrediet brengt en daarmee de ankerplaats van het vertrouwen in de waagschaal stelt.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUMMet video
Recordaantal vacatures: thuiswerken, tiny house en korte werkweek als lokkertjes
Een recordaantal vacatures staat open, waardoor werkgevers van alles uit de kast halen om personeel te werven. Maar is een scooter of een tiny house wel genoeg? -
Mijn bevalling
Esmee krijgt kind met mannenstel: āToen mijn vliezen braken, kwamen ze meteen dweilenā
Bevallen: vrouwen doen het al eeuwen en raken er nooit over uitgepraat. Bevallingen zijn prachtig, loodzwaar en veranderen je leven. In deze serie creƫren ouders openheid door het eerlijke verhaal van hun bevalling te delen. Deze week: Esmee Ros zette haar kind op de wereld in een meeroudergezin. -
almere
Middagje shoppen in Action eindigt in geweldsexplosie: āOogbol stak zowat uit mijn oogkasā
Een middagje shoppen in de Action in Almere is voor een Syrische vluchteling uitgelopen op een zware mishandeling. Een man āmet een extreem kort lontjeā sloeg het 24-jarige slachtoffer zo hard tegen zijn hoofd dat hij een aantal complexe breuken in zijn gezicht opliep. ,,Ik omring mezelf nu met dieren, die zijn beter dan mensen.ā -
PREMIUM
Einde āzieligā mopshondje nabij? āStraks hopelijk alleen nog in museum te zienā
Dierenartsen en dierenwelzijnsorganisaties roepen minister Staghouwer op zo snel mogelijk een handelsverbod in te stellen op de mopshond en andere kortsnuitige hondjes. Mopshondvereniging Commedia spreekt van een heksenjacht. -
PREMIUM
Silfano M. (28) bekent schietpartij die rapper Feis het leven kostte: āIk wilde ze alleen bang makenā
Silfano M. (28) heeft alsnog toegegeven Faisal Mssyeh (32), beter bekend als rapper Feis, te hebben doodgeschoten. Bij het nieuwjaarsdrama van 2019 verwondde hij ook de broer van de Rotterdamse artiest. ,,Ik wilde ze alleen bang maken.ā
-
PREMIUM
Verdachte in proces Marengo: Ik heb gewaarschuwd voor een hele reeks moordaanslagen
Mohamed el Aissaoui (32), verdachte in proces Marengo, heeft niet alleen een half jaar voor de moord op Derk Wiersum āzeker vier keerā gewaarschuwd dat de advocaten van kroongetuige Nabil B. in levensgevaar waren, hij heeft ook meerdere criminelen gewaarschuwd dat ze op de dodenlijst stonden. Dat stelt hij vanuit het Huis van Bewaring tegen Het Parool. -
PREMIUMmet video
Warmtepomp wordt kleiner en minder lelijk
Nederland moet massaal aan de warmtepomp. Maar zo klein zijn ze niet, dus waar laat je zoān ding? En waarom zien die buitenunits eruit als een koelwagen? Een kijkje op de VSK Installatiebeurs. -
MET VIDEO'S
Met deze hartverwarmende juichvideo steken Feyenoordsupporters hun helden hart onder de riem
Zweethanden, hartkloppingen, kriebels in de buik: het Legioen is in de ban van de finale van de Conference League in Tirana. Met een speciale AD-video laten supporters zien dat ze pal achter hun helden staan. Dit is het verhaal achter deze ode aan Feyenoord.
0 reacties
Resterende karakters 500
Log in en reageer