Niet Buruma, maar Wilders maakt de rechter verdacht
ColumnOud-minister van justitie Ernst Hirsch Ballin omschreef de rechtsstaat deze week in het tv-programma Profiel als 'een ankerplaats van vertrouwen'. Hij bedoelde daarmee dat de staat macht uitoefent, maar dat die macht niet absoluut is.
Die macht verplicht tot verantwoording en is gebonden aan het recht, dat de burgers beschermt en hun vrijheden waarborgt. Het is dus van essentiƫle betekenis dat mensen op het recht en de instellingen van de staat moet kunnen vertrouwen. Met nadruk voegde Hirsch Ballin eraan toe dat 'iedereen daar op moet kunnen vertrouwen'.
Tegen die achtergrond is het dus zaak de bezwaren van de PVV tegen de benoeming van de strafrechtgeleerde Ybo Buruma tot lid van de Hoge Raad ernstig te nemen. De PVV voerde afgelopen dinsdag bij monde van het Kamerlid Bontes aan dat Buruma 'veel te politiek' is om straks als hoogste rechter onafhankelijk te kunnen oordelen.
De vraag is of de Tweede Kamer, die de voordracht voor de benoeming vaststelt, die visie deelt, maar de portee is helder. Omwille van de basis van vertrouwen onder de rechtsstaat moet de onafhankelijkheid van de rechter buiten kijf staan. De grondwet schept daarvoor wel de condities, zoals de benoeming van rechters voor het leven, maar voor het vertrouwen komt het op de rechtspraktijk aan.
De achtergrond van de twijfel bij de PVV is dat Buruma vier jaar geleden fundamentele kritiek leverde op het pleidooi van fractieleider Wilders voor een Koranverbod. In het Nederlands Juristenblad vergeleek hij dat met het motto van de Italiaanse dictator Mussolini: 'Alles binnen de staat, niets buiten de staat, een woeste totalitaire wil'. Buruma trok deze vergelijking, omdat in zijn ogen Wilders met zijn pleidooi eigenlijk zegt 'dat er geen gemeenschap van mensen mag zijn die de zin van hun leven ontlenen aan de Koran'.
Daarmee beledigde hij niet alleen de moslims, betoogde Buruma, maar deed hij een aanval op de pluralistische democratie zelf. De kenmerken daarvan zijn dat de diversiteit als zelfstandige waarde wordt erkend en onderscheid wordt gemaakt tussen de staat en de burgerlijke samenleving. In dat laatste schuilt het verschil tussen een rechtsstaat en een totalitaire staat, zoals het fascistische Italiƫ tussen de jaren twintig en het einde van de oorlog.
Als gevolg van de bezwaren van de PVV besloot de Kamer het opmaken van de voordracht een week uit te stellen en daarover komende dinsdag te stemmen - op verzoek van Wilders hoofdelijk.
Het een noch het ander is, voor zover ik weet, ooit eerder gebeurd. De Kamercommissie van Justitie volgde altijd de voorkeur van de Hoge Raad zelf, al voerde zij met de kandidaten wel gesprekken.
Het was dus geen automatisme, maar de voordracht is nimmer gepolitiseerd, zoals in dit geval. De paradoxale uitkomst van deze kwestie kan zijn dat wat de PVV zegt te willen voorkomen, de benoeming van politiek geprofileerde rechters, voortaan juist gaat gebeuren. De onafhankelijke positie van de rechter lijkt daarmee niet gediend.
De vraag is dan ook of die onafhankelijkheid de PVV werkelijk een zorg is. Naar aanleiding van de rechtszaak tegen hem zei Wilders vorig jaar oktober dat miljoenen mensen terecht geen vertrouwen meer in de rechterlijke macht hebben als hij zou worden veroordeeld. Voordien had hij het proces zelf al als een 'politiek proces' gekwalificeerd.
Daarmee maakte hij duidelijk dat niet de waarheidsvinding en het onafhankelijke oordeel het recht stellen, maar de vraag of rechters voor of tegen hem zijn. Dat past in een politieke theorie, verkondigd door de omstreden Duitse filosoof Carl Schmitt (1888-1985), waarin politiek uitsluitend wordt bepaald door de begrippen vriend en vijand.
Volgens Schmitt moet de politicus die zo te werk gaat, zijn ogen vast gericht houden op de werkelijke politieke drijfkrachten die hem verplichten alles te doen wat de gegeven omstandigheden nodig is. Hij dient zich niet te laten afleiden door normatieve en rechtsstatelijke overwegingen, contractuele verplichtingen en andere 'ficties'. Politieke beslissingen worden niet afgeleid uit het recht, maar de beslissing zelf schept recht, en recht is wat het volk beschermt.
Daarmee is voor Wilders de cirkel rond, want hij beschermt immers het volk door te waarschuwen voor de islam, in zijn ogen een ideologie die op onze ondergang uit is. De scheiding der machten, in de rechtsstaat essentieel, is in die optiek irrelevant.
Dat bleek ook. Tijdens de campagne voor de statenverkiezingen deed de PVV-aanvoerder het voorstel rechters niet langer voor het leven te benoemen, maar voor een termijn van vijf jaar. Daarna zou moeten worden bezien of zij misdadigers niet te mild straffen. Zo ja, dan kwamen ze niet voor herbenoeming in aanmerking en konden ze, zei hij, beter bij de Sociale dienst of het Riagg gaan werken.
Er brandt dus nogal wat onheilig vuur op het altaar van de onafhankelijkheid dat de PVV in het geval van Buruma heeft ontstoken. Sterker nog, de partij heeft laten zien dat zij aan de democratische rechtsstaat helemaal geen boodschap heeft. De Kamer zou daarom geen knip voor de neus waard zijn als zij Buruma zou laten vallen.
Het reeds opgeworpen argument dat deze jurist als lid van de Hoge Raad wellicht zou moeten oordelen over de zaak-Wilders levert geen excuus op. Mocht het zover komen, dan zal Buruma wel zo wijs zijn zich te verschonen. Intussen is duidelijk dat niet hij, maar de PVV de onafhankelijke rechtspraak in diskrediet brengt en daarmee de ankerplaats van het vertrouwen in de waagschaal stelt.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUMopgepakt in libanon
Dit is Najim Z., de grote vis voor justitie en āhandlangerā van Ridouan Taghi
Amsterdammer Najim Z. (41) werd samen met āschoonvaderā Mink Kok (60) opgepakt in Libanon. Waar Kok decennia een spil was in de Amsterdamse onderwereld, was Najim Z. lang onbekend. Maar dit keer is hĆj de grote vis, als vermoed handlanger van Ridouan Taghi. -
met video
Minister Ć©n Uruzgan-veteraan Hanke Bruins Slot loopt met oud-collega's in defilĆ©: āHeel waardevolā
Ruim 100.000 veteranen zijn tijdens Veteranendag in Den Haag traditiegetrouw bedankt voor hun inzet in dienst van de vrede, nu en in het verleden. De missie in Afghanistan stond dit jaar centraal. Voor het eerst in de geschiedenis liep een minister mee in het defilƩ: Uruzgan-veteraan Hanke Bruins Slot, de huidige minister van Binnenlandse Zaken. -
PREMIUM
Goedkoper op vakantie met een hybride die sneller laadt? Zo (on)zinnig is dat
Steeds meer plug-in hybrides hebben een CCS-laadpoort, waarmee je tussendoor sneller kunt laden en ā in theorie ā veel meer op stroom kunt rijden. Kun je daarmee echt brandstof (en geld) besparen door onderweg zoveel mogelijk te āstekkerenā? We nemen de proef op de som richting Zuid-Frankrijk. -
Energierekening
Ruud is van de variabele contracten: āMet de huidige energieprijzen pakt dat wat minder uitā
Hoeveel geld besteed jij aan energie in huis? Hoe probeer je de kosten omlaag te brengen? Deze vragen stellen we elke week aan een Nederlander. Vandaag: Ruud Koot (60) uit Amersfoort. -
PREMIUMCOLUMN6
Hoezo moeten alleen bejaarden bewijzen dat ze geen gevaar op de weg zijn?
Linda Akkermans schrijft drie keer per week over wat haar bezighoudt.
-
De beste consoles voor op de achterbank
Het is zomer en dat betekent voor veel gezinnen een lange reis met de auto richting de vakantiebestemming. Wil je die rit iets comfortabeler maken of zit jouw kroost niet te wachten op zes uur lang āik zie wat jij niet zietā spelen? Zorg dan dat je een handheld of draagbare spelcomputer meeneemt. -
PREMIUM
Feyenoord-supporters vrijuit na arrestatie tijdens klassieker: āWe riepen Ć©cht geen anti-Joodse leuzenā
Een groep van achttien supporters werd vorig jaar tijdens de klassieker opgepakt voor het beledigen van Joden, vanwege hun ras en godsdienst. Drie van hen vonden hun boete van 400 euro geheel onterecht en stapten woensdag naar de rechter. Ze werden vrijgesproken. -
College Almere stapt op om āfinancieel dramaā rond Floriade
Alle wethouders van Almere stappen op naar aanleiding van de problemen op de Floriade. Dat heeft verantwoordelijk wethouder Jan Hoek (GroenLinks) voorafgaand aan het raadsdebat over de kwestie laten weten.
0 reacties
Resterende karakters 500
Log in en reageer