Op pad met boer Joris in Den Haag: ‘Deze dag is er eentje om nooit te vergeten’

De parkeerplaats bij het Shell-tankstation is een van de opstapplaatsen voor Zeeuwse boeren die met de bus richting Den Haag gaan. Rond half negen verzamelen zich tientallen agrariërs uit alle delen van de provincie. Een van hen is Joris Wisse (41) uit Anna Jacobapolder. In dit noordelijkste puntje van de gemeente Tholen teelt Wisse appels en peren. Op 18 hectare land. Zijn opa begon in 1933 met het fruitteeltbedrijf, zijn vader nam het stokje over en sinds 2017 staat Joris aan het roer.

Hij heeft een paar kisten vol Elstars meegenomen om uit te delen in de bus. ,,Wie weet hoe lang het duurt voordat we in Den Haag zijn, hebben we in elk geval een appeltje voor de dorst.’’ De sfeer in de bus is goed, de boeren spreken dezelfde taal. De 9-jarige Jens Kosten heeft speciaal vrij van school gekregen om ‘voor zijn toekomst’ te demonstreren. ,,Dat vind ik mooi. Mijn oudste zoon is van dezelfde leeftijd en ik merk aan alles dat hij graag boer wil worden. We moeten er samen voor zorgen dat hij die mogelijkheid straks ook heeft. Daarom wil ik mijn stem laten horen.’’ 

De reis richting Den Haag verloopt redelijk vlot, het grootste fileleed is achter de rug. De bus parkeert bij het stadion van ADO, van daaruit rijdt een shuttlebus naar het Malieveld. De Zeeuwen reageren enthousiast als trekkers met protestborden als ‘De Groene Leugen’ en ‘No Farmers, No Food’ voorbijrijden.

Joris Wisse is geen hardliner als het gaat om actievoeren. ,,Ik zal zelf geen giertank met mest leegspuiten op het Binnenhof, maar soms heb je mannen nodig om de boel op scherp te zetten. Dat hebben de initiatiefnemers van Agractie gedaan en dat is een goede zaak. Anders was er nooit zo’n massaal protest gekomen en was onze stem weer niet gehoord. Maar ik ben niet blind voor ontwikkelingen in de maatschappij. Duurzaamheid is belangrijk, ook voor boeren. Op termijn zou ik willen overstappen op een volledig biologisch bedrijf, maar dat vergt tijd en geld. Zo ben ik al een paar jaar bezig met de inzet van oorwurmen. Ik heb duizenden oorwurmen in vijfduizend zakjes in de fruitbomen hangen. Ze eten de appelbladvlo op. Op die manier hoef ik minder chemische bestrijdingsmiddelen te gebruiken. Het kost tijd om hierin de juiste balans te vinden. Tijd die er door lage prijzen en strenge regelgeving bijna niet is. Daarnaast zijn de meeste consumenten niet bereid meer te betalen voor een product waarin je meer moet investeren. We eten kennelijk liever goedkope eieren uit Oekraïne dan dat we wat meer betalen voor Nederlandse producten. We hebben grote behoefte aan een grotere afzetmarkt in eigen land. Daar strijden we ook voor.’’

Honderden tractoren staan op het Malieveld, de Zeeuwse boeren voelen zich hier als een vis in het water. Ze gaan op de foto met Henk Bleker, voormalig staatssecretaris van Landbouw en nog altijd razendpopulair in agrarische hoek. Ook boerin Bertie scheurt voorbij op de trekker. Er lopen opvallend veel jongeren rond. ,,Mooi om te zien, het betekent dat ze toekomst zien in onze sector. Wij moeten er nu voor zorgen dat ze kunnen blijven boeren’’, vindt Joris.

Het officiële programma begint. De duizenden aanwezigen worden opgezweept met kreten als ‘We eisen complete herwaardering’, ‘Wie niet vecht heeft verloren’ en ‘Als Den Haag niet over de brug komt, blokkeren we de Formule 1’. Landbouwminister Carola Schouten lacht minzaam en benadrukt dat zolang zij aan de knoppen draait, de veestapel zeker niet wordt gehalveerd. ‘Aanblijven!’ scanderen de boeren. Voor Jesse Klaver (GroenLinks) en Tjeerd de Groot (de D66'er die pleitte voor halvering van die veestapel om zo het stikstofprobleem aan te pakken, red.) is er geen begrip. Opgestoken middelvingers en boe-geroep is hun deel.

Joris Wisse begrijpt zijn collega's. ,,Maar in de politiek moet je compromissen sluiten om wat te bereiken. De mensen op het podium spraken vooral vanuit hun emotie. We hebben inderdaad geen behoefte aan een slappe hap, maar ik voorspel dat we hier binnenkort weer staan als de regelgeving even streng blijft en de waardering vanuit de politiek uitblijft. We moeten met elkaar in gesprek.’’ 

De honderden Zeeuwse boeren zijn tevreden over het verloop van de protestactie. Ze drinken nog wat, babbelen na met collega's uit het hele land en gaan weer terug richting voetbalstadion waar de bussen staan die naar Zeeland rijden. ,,Tijd om naar huis te gaan, het was behoorlijk indrukwekkend om mee te maken. Heel Nederland weet nu dat het ons menens is. Vandaag was een dag van grote verbroedering. Akkerbouwers, veeboeren, fruittelers, vissers, we waren er allemaal. Dat is nooit eerder zo vertoond, 1 oktober zal niet snel worden vergeten.’’