Robbert Dijkgraaf: ‘Gezond verstand is hetgeen waarvan iedereen denkt dat ze precies genoeg hebben’
Essayprijs‘Bij schrijven ga je het gesprek aan met jezelf,’ zegt Robbert Dijkgraaf ter gelegenheid van de naar hem vernoemde essayprijs, die volgende maand voor de tiende keer wordt uitgereikt. Thema dit jaar is: gezond verstand.
,,Gezond verstand is hetgeen waarvan iedereen denkt dat ze precies genoeg hebben”, zegt hij als we videobellen met het IAS in Princeton, waar hij tien jaar terug naartoe vertrok. ,,Niet te veel, maar ook zeker niet te weinig.‘’ De mens is vooringenomen en denkt genoeg te weten om de juiste beslissingen te nemen. Onderdeel van de wetenschap is volgens Dijkgraaf om juist te weten wat je niét weet. ,,Heel vaak dacht ik met mijn gezonde verstand dat iets op een bepaalde manier in elkaar stak, maar de werkelijkheid bleek toch net iets anders in elkaar te zitten.”
Er wordt steeds meer, en in het openbaar, getwijfeld aan de wetenschapper en zijn (gezonde) verstand.
,,De wetenschap ligt meer onder vuur en dat heeft verschillende redenen. De belangrijkste is dat wat de wetenschap zegt, steeds relevanter wordt. Als ik zeg dat een nieuw elementair deeltje is ontdekt, is dat niet bedreigend. Maar als ik zeg dat je niet meer mag roken of je verplicht moet laten vaccineren, dan komt het opeens in de persoonlijke levenssfeer. De wetenschap duwt meer tegen het leven aan en het leven duwt terug. Dat zal ook niet meer verdwijnen, want de boodschap van de wetenschap -over hoe we leven, wat we eten, hoe we met de planeet om gaan- zal steeds luider klinken.”
Vijftig jaar geleden preekte de hoogleraar vanaf zijn kansel de wetenschap. Dat werd geaccepteerd omdat heel weinig mensen hem konden volgen. ,,Mensen zijn nu hoger opgeleid, er is meer kennis. Ze gaan wellicht niet naar de universiteit maar wel naar de ‘Universiteit van Google‘. Iedereen die iets hoort over een bepaald onderwerp, gaat zelf zoeken. Er is heel veel informatie en die is vervolgens weer heel wisselend van kwaliteit. Soms wordt totale flauwekul verpakt als officiële kennis. Hierdoor is de wereld voor velen ingewikkeld geworden omdat je stemmen hebt die zich vermommen als wetenschap. Nepwetenschap.”
Schrijven is op een gekke manier een tenniswedstrijd met jezelf
Hoe moeten we daar mee omgaan?
,,De wetenschap moet een gids zijn in dit ingewikkelde landschap. We hebben de wetenschap nodig om deze wereld te bevaren, maar als we de loodsen op het schip onder vuur gaan nemen, is dat tragisch. Voor de wetenschap en de maatschappij.”
U roept mensen op om te gaan schrijven. Doet u dat zelf nog?
,,Schrijven is een dialoog met mijzelf. In mijn eigen leven merk ik dat ik heel veel leer van een gesprek. Dat zie ik als een tenniswedstrijd. Ik zeg iets en jij reageert daar weer op. Schrijven is op een gekke manier een tenniswedstrijd met jezelf. Je slaat de bal - het moment dat je iets opschrijft - en vervolgens lees je het, en daar kun je het niet mee eens zijn of denken dat het beter kan. Schrijven is een manier om gedachten te creëren en vervolgens te ordenen.”
U kreeg bij uw afscheid van Nederland, precies tien jaar geleden, deze naar u vernoemde essayprijs.
,,Ik ben daar nog heel trots op. Als we één iemand hierdoor aan het schrijven krijgen, is het al winst. Zo’n essayprijs is een manier om mensen aan het denken te zetten. Schrijven is belangrijk, vanuit de wetenschap en vanuit de maatschappij.”
New Scientist en het Algemeen Dagblad reiken in 2021 voor de tiende keer de Robbert Dijkgraaf Essayprijs uit. Het thema van het essay is gelijk aan het thema van het Gala dit jaar: ‘Gezond verstand: is het een hulpmiddel om de wetenschap te begrijpen of is het een valkuil?’ Het winnende essay verschijnt in New Scientist en AD en wint een prachtige prijs. Inspiratie? Zet max. 750 woorden op papier en stuur ze in een wordbestand naar c.r.deboer@uva.nl. Inzenden kan t/m 27 oktober 2021.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUM
Waarom het loont om toch even het eerste loonstrookje van 2023 te checken
Het eerste salaris van 2023 staat op je rekening. Waarschijnlijk zie je een hoger nettosalaris dan vorig jaar, want veel werkenden in loondienst gaan er dit jaar op vooruit. Maar dat is niet het enige wat dit jaar anders kan zijn. Experts leggen het uit. -
Schiphol kocht stikstofrechten van drie boerderijen die al niet meer bestonden
Luchthaven Schiphol heeft stikstofrechten opgekocht van drie boerenbedrijven die niet meer actief waren. De handel in zogenoemde slapende stikstofrechten is legaal, maar omstreden. Het kan namelijk leiden tot een stijging van de stikstofuitstoot. -
Is mijn voorschotbedrag wel of niet aangepast naar het prijsplafond?
De overheid heeft besloten consumenten op weg te helpen met de hoge energieprijzen. Begin dit jaar is daarom het prijsplafond ingegaan, waardoor je een maximaal tarief betaalt voor energie. Betekent dit dat het voorschotbedrag nu ook is aangepast? Twee experts leggen uit hoe het zit. -
PREMIUM33
Zorginstelling zet geliefde collega Fenny (63) op straat, omdat ze jonge collega ‘corrigeert’: ‘Ik ben vernederd’
Wanneer een nieuwe collega het vertikt maaltijden voor de bewoners van woonzorgcentrum De Venus in Zwolle uit de koeling te halen doet Fenny Siemerink (63) het zelf. Als ze er even later wat van zegt, wordt haar ‘agressie’ en ‘grensoverschrijdend gedrag’ verweten. Op non-actief gezet staat Siemerink nu tegenover werkgever Driezorg in de rechtbank. En zij niet alleen. -
PREMIUM
Opgepakte IS’er in Arkel verantwoordelijk voor ‘moorden, kidnappings en martelingen’
De 37-jarige Syrische statushouder uit Arkel die sinds vorige week dinsdag vastzit, is verantwoordelijk voor meerdere moorden, kidnappings en martelingen. Dat stellen de mensenrechtenonderzoekers die de Nederlandse politie op het spoor van Ayham al S. zetten.
-
schietpartij Zwijndrecht
Derde vluchtauto gevonden van verdachte ‘Lucky’, politie deelt recente foto
De politie heeft de derde vluchtauto van de verdachte van de schietpartij bij een winkelcentrum in Zwijndrecht gevonden in Hoek van Holland. Vermeende schutter Minh Nghia Vuong (49), op wie een klopjacht gaande is, zou op klaarlichte dag zijn ex (38) en voormalig schoonmoeder (66) neergeschoten hebben. Die laatste overleed, zijn ex raakte zwaargewond. -
-
-
Steeds meer toeslagenouders met uithuisgeplaatste kinderen naar ondersteuningsteam
Het speciale ondersteuningsteam voor ouders die slachtoffer werden in de toeslagenaffaire, breidt uit. In totaal zijn er nu meer dan driehonderd aanmeldingen van ouders van wie de kinderen uit huis werden geplaatst. -
PREMIUMeigen tuin eerst
Dit moet je weten over snoeien: ‘Bomen en struiken hebben geen voordeel bij het afhakken van ledematen’
Snoeien, stekken, planten, verpotten, zaaien en schoffelen. Tuingoeroe Romke van de Kaa helpt een handje.