‘We zijn pas vaderlandslievend als het onszelf uitkomt’

Op Koningsdag hebben veel Nederlanders er extra ‘last’ van. Van vaderlandsliefde met een oranje hart dat extra hard klopt. Aan de gevels van huizen wapperen de Nederlandse driekleur en een oranje wimpel. De liefde voor vaderland en monarchie lijken voor eeuwig met elkaar verstrengeld, maar net als in een huwelijk kan het behoorlijk botsen. ,,Het is niet altijd een vanzelfsprekende combinatie’’, concludeert professor Lotte Jensen (47) op basis van literatuuronderzoek in de Nederlandse geschiedenis. Haar definitie van vaderlandsliefde is ‘een breed gedeeld gevoel van algemene betrokkenheid bij het vaderland’.

Door de eeuwen heen heeft die liefde verschillende invullingen gekregen. Nu is zij vooral een cultureel gedeeld gevoel maar ‘het kan politiek erg opspelen’. Het verschijnsel volgt altijd dezelfde rituelen, aldus Lotte Jensen, verbonden aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. ,,Zij grijpt terug op het verleden, verheerlijkt helden en de eigen identiteit. In het Nederlandse geval wordt ook de handelsgeest geroemd.’’