Het beeld snijdt door de ziel. Vier kinderen staan bij een lijkkist. Zij treuren om hun overleden neefje, Kenyerber Aquino Merchán. Hij was zeventien maanden oud. Overleden aan ernstige ondervoeding. Het kind is slachtoffer van een van de ernstigste crises van de afgelopen decennia. Elke dag sterven er in Venezuela enkele honderden mensen. De een wordt getroffen door de hongerdood. De ander overlijdt omdat er geen medicijnen meer zijn. Dagelijks worden er gemiddeld 73 mensen vermoord. Er geldt maar één wet: het recht van de sterkste. Als er geen eten meer tussen het afval zit, wordt het gestolen. Hele wijken zijn roofgebieden voor bendes.

,,Wat in Venezuela gebeurt is een van de grootste menselijke tragedies zonder oorlogsgeweld’’, zegt Kenneth Rogoff, professor economie aan de Harvard University en voormalig chef-econoom bij het Internationale Monetaire Fonds (IMF). ,,Dit zal de komende decennia hét voorbeeld zijn van desastreus beleid.’’

Er zijn nog maar drie groepen Venezolanen met een goed tot redelijk bestaan. Bovenop de apenrots zitten de ‘Boligarchen’, de elite van de linkse Bolivaraanse Revolutie, op basis waarvan Venezuela al sinds het aantreden van president Hugo Chavez in 1999 wordt bestuurd. Diens opvolger Nicolás Maduro komt niets tekort. Ook zijn familie, zijn hondstrouwe generaals en naaste adviseurs hebben niet te klagen. Voormalig parlementsvoorzitter Diosdado Cabello en Néstor Reverol, minister van Binnenlandse Zaken en Justitie, bestieren volgens mensenrechtenactivisten een drugsbende, het ‘Cártel de los Soles’.

De andere twee groepen die nog een redelijk bestaan hebben zijn de Venezolanen die geld krijgen van familieleden in het buitenland of een salaris in harde valuta ontvangen. De eigen munt, bolivares, valt ten prooi aan hyperinflatie. Het papier is meer waard dan het bedrag dat erop staat. Maar ook met dollars is lang niet alles te koop. De rest, de overgrote meerderheid van de 30 miljoen Venezolanen leeft van dag tot dag. Hun wereld breekt in haar vrije val naar totale chaos alle records. Na twintig jaar Bolivaraans socialisme staat Venezuela stijf onderaan op elke index over economische ontwikkeling. Negentig procent van de bevolking leeft onder de armoedegrens, 70 procent herhaaldelijk zonder stroom. Ruim 65 procent van de kinderen lijdt aan ondervoeding, om maar een paar trieste cijfers te noemen.

Hoe heeft het zover kunnen komen? Door een giftige cocktail van op hol geslagen ideologie, mismanagement, onkunde, corruptie en machtswellust. Het begon met de nationalisatie van industrie en bedrijven. De beste bedrijven vertrokken voor het te laat was, de andere kwamen onder militaire controle. De generaals maakten er ruïnes van. Ook de olie-industrie kwijnde weg onder wanbeheer. Venezuela kan met zijn oliereserves – een van de grootste ter wereld – het Saoedi-Arabië van Latijns-Amerika zijn, maar de olieproductie hapert door slecht onderhoud. Internationale sancties leggen bovendien de olie-export aan banden.

Het beleid van Chavez en Maduro zorgde voor zoveel wantrouwen dat bijna niemand nog in Venezuela wil investeren. Met jarenplannen, prijscontroles en subsidies probeerde de overheid greep te houden op de productie en de consumptie. Dat creëerde een grote zwarte markt waar nog wel winst kon worden gemaakt. Uiteindelijk ontbreekt het de samenleving aan alles, van voedsel, medicijnen tot drinkwater en benzine. Nicolás Maduro stond na zijn aantreden voor de keuze de totale mislukking toe te geven en af te aftreden of met alle middelen aan de macht te blijven. Hij koos voor het laatste, voor totalitarisme. 

De prijs voor de bevolking is gruwelijk: de democratie, de rechtstaat worden vertrapt. De economie, de gezondheidszorg en de economie kwijnen weg. Drie miljoen Venezolanen zijn op de vlucht geslagen naar de buurlanden Colombia en Brazilië. De achterblijvers overleven van dag tot dag. Het leidt tot bloedstollende voorvallen. Zo klopte Elizabeth Diaz bij twee verschillende ziekenhuizen aan om hulp voor haar 19-jarige, ernstig ondervoede dochter. Twee keer klopte zij tevergeefs op de deuren. De ziekenhuizen zaten zonder stroom en de medicijnen waren op. De dochter stierf in de armen van haar moeder.