Abortuswoede in VS: ‘Met jullie privileges staan jullie ver buiten de werkelijkheid’

,,We schreeuwden het uit. Huilend. Woest waren we”, blikt Kromenaker terug op het moment dat zij vrijdag live de uitspraak van het Amerikaanse hooggerechtshof volgde. De conservatieve samenstelling van het Hof zorgde voor een historisch moment: het federale recht op abortus - dat sinds 1973 geldt in de Verenigde Staten - wordt geschrapt. Dat betekent dat staten zelf bepalen of ze abortus toestaan of niet. Voor North Dakota lijkt het recht daarmee aan banden te worden gelegd, al is daar de beslissing officieel nog niet genomen. 

De Red River-kliniek van Kromenaker is de enige plek in de staat North Dakota - een gebied zo groot als bijna vijf keer Nederland - waar abortussen uitgevoerd worden. Maar tijd om het nieuws te verwerken heeft Kromenaker niet. Dertig seconden na de uitspraak gaat de telefoon alweer. ,,Ik heb een abortus nodig", klinkt het aan de andere kant van de lijn. 

Kromenaker: ,,Deze mevrouw wist duidelijk nog niet van de uitspraak, dus ik vertelde haar ook maar niets. Ik moest mijzelf bij elkaar zien te houden, haalde diep adem. Het was echt vreselijk. Tijdens dat gesprek belde mijn man. Ik zette de dame in de wacht en begon te huilen toen ik hem sprak. Hij sprak mij moed in en ik wist mij te herpakken. Ik wist zonder trillende stem uiteindelijk een afspraak te maken. Deze mevrouw is gelukkig nog op tijd.”

Haar collega's die ter plekke waren, konden ook niets anders dan huilen. ,,We voelden ons totaal verslagen, bijna voorbij het woest zijn. Een van de verpleegsters komt uit een conservatieve familie. Die zijn nu vast aan het feesten, zei ze. En daarna ging de telefoon alweer. We moesten meteen weer aan de slag”, vertelt Kromenaker, die 's avonds thuis helemaal uitgeput direct in slaap viel. Zaterochtend vroeg was ze alweer in haar kliniek. ,,Het eerste wat ik dacht toen ik binnenkwam: is dit echt gebeurd? Het is allemaal zo surrealistisch en verdrietig.”

Sinds uitlekte dat de uitspraak van het hooggerechtshof eraan zat te komen, bleef Kromenaker niet stil zitten. Aan de overkant van de rivier begint de abortusvriendelijke staat Minnesota en daar zal zij haar kliniek gaan voortzetten. Voor nu is het nog steeds mogelijk om haar werk te doen in North Dakota, maar dat lijkt echter een kwestie van tijd. 

De directrice heeft nog wel een duidelijke boodschap voor de conservatieve leden van het hooggerechtshof die in haar ogen hun ‘platform en macht misbruiken om hun agenda door te voeren met beslissingen die alleen andere mensen raken’. Kromenaker: ,,Jullie staan zo ver af van de werkelijkheid. Met jullie witte privileges zullen jullie nooit geconfronteerd worden met bijvoorbeeld de financiële en andere problemen van mensen die abortus nodig hebben. Dankzij jullie elitescholen, macht, geld en status kunnen jullie in deze wereld rondlopen zoals bijna niemand anders dat kan.”

In haar stad Fargo staat Kromenaker niet alleen. Vrijdag liepen zo'n duizend mensen mee in een protestmars tegen de uitspraak van het hof. Mede vanwege haar veiligheid was zij daar zelf niet bij aanwezig. Maar ook omdat zij hard nodig was in haar kliniek, ‘want hier moet ik zijn om het werk te doen, niet op straat’. En ook in de rest van de Verenigde Staten gaan het hele weekeinde mensen de straat op om te demonstreren. 

In Phoenix bestormden honderden betogers vrijdagavond het parlementsgebouw van de staat Arizona en richtten vernielingen aan, aldus plaatselijke media. Senatoren, in vergadering in het pand, vluchtten korte tijd naar een onderste verdieping, maar konden weer naar boven voor hun zitting toen de politie met traangas de demonstranten had verdreven.

In een voorstad van Washington belaagden ongeveer twintig actievoerders het huis van een van de negen opperrechters, Clarence Thomas, een van de vijf rechters die voor het afschaffen van het nationale recht op abortus is. In New York liepen volgens plaatselijke media mogelijk 17.000 mensen in een tocht door Manhattan. Er braken daar ongeregeldheden uit en circa 25 betogers zijn aangehouden. In Los Angeles blokkeerden betogers een autosnelweg, maar de politie maakte een einde aan de blokkade. In het centrum van de stad raakten agenten slaags met demonstranten.

Ook in Los Angeles werd zaterdag geprotesteerd. De gouverneurs van Californië en andere Democratische staten hebben beloofd om de toegang tot abortus te blijven beschermen.

Bekijk onze nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: