Hulpverleners in Afrika 'gaven prostituees medicijnen in ruil voor seks'

Volgens de klokkenluiders - de programmamakers van Victoria Derbyshire spraken er acht - ging het om oudere collega's, werkzaam in hogere logistieke functies binnen de Britse tak van AzG. Het seksuele wangedrag was wijdverbreid, zeggen de vrouwen die anoniem willen blijven. Dit laatste uit vrees om op een 'zwarte lijst' van buitenlandse hulporganisaties terecht te komen. Die organisaties wisselen regelmatig personeel uit.

Een van de klokkenluiders vertelde dat een collega met een lange staat van dienst beweerde dat het mogelijk was om seks te hebben in ruil voor medicijnen. ,,Hij zei: 'Oh, het is zó simpel om medicijnen te ruilen voor seks bij die makkelijke meiden in Liberia'. Hij suggereerde dat veel meisjes die hun ouders hadden verloren tijdens de ebolacrisis, om het even wat op seksueel vlak deden in ruil voor medicijnen.''  

De man in kwestie schepte er volgens haar 'vrij vaak' over op tegenover haar en drie of vier collega's die ook in het West-Afrikaanse land hadden gewerkt. 

Volgens de BBC lukte het tot nu toe niet om deze beschuldiging  te verifiëren. Artsen zonder Grenzen Verenigd Koninkrijk zei meer informatie nodig te hebben om de zaak te kunnen onderzoeken. 

Een andere oud-medewerkster van AzG zei het gevoel te hebben gehad dat er bij sommige oudere mannelijke collega's sprake was van machtsmisbruik. ,,Ze zaten al geruime tijd in Afrika en profiteerden van hun status als westerse hulpverlener. Er heerst binnen de organisatie een sfeer van onfeilbaarheid van sommige roofzuchtige mannen in leidinggevende posities. Mannen van middelbare leeftijd die je vaak feest zag vieren met jonge plaatselijke meisjes. Dat werd dan geseksualiseerd.''

De vrouw werd naar eigen zeggen zelf ook seksueel lastiggevallen door sommige mannelijke collega's. ,,Eentje maakte mijn leven tot een hel. Hij kwelde me echt en bracht voor mijn ogen prostituees mee. Het ergste was dat ik na een paar weken afwezigheid gebruikte condooms in mijn kamer vond. Die had hij bewust achtergelaten, zo vertelde hij mensen. Ik voelde me misselijk en ziek.''

Volgens een andere oud-medewerkster, die in Centraal-Afrika met hiv-patiënten werkte, werd er op grote schaal gebruik gemaakt van plaatselijke sekswerkers. Een oudere mannelijke collega regelde zelfs dat een plaatselijke inwoonster naar de AzG-compound verhuisde, zei de vrouw. 

,,Het was vrij duidelijk dat ze een prostituee was maar hij noemde haar zijn vriendin. Ze bracht nacht na nacht met hem door. Het was zo onverholen en wijdverbreid. Ik zag een van mijn jongere mannelijke collega's in het toilet verdwijnen met een prostituee. Ik kende haar omdat ze ook in een plaatselijke bar werkte. Ze vertelde me na afloop dat ze seks hadden gehad en dat mijn collega haar had betaald.''

De klokkenluider zei dat ze het seksueel wangedrag meldde bij haar baas. Die bood volgens haar aan om te bemiddelen maar vertelde ook dat ze ontslagen zou worden als ze de zaak niet zou oplossen met haar collega.   

Volgens de vrouw vielen mannelijke collega's ook vrouwelijke medewerkers van andere niet-gouvernementele organisaties seksueel lastig. ,,Eentje bleef een vrouw tijdens een videogesprek maar vertellen hoe sexy ze was en vragen waar haar echtgenoot zich bevond. De vrouw schaamde zich en probeerde van onderwerp te veranderen, maar de man hield een kwartier lang vol.''

Het seksueel wangedrag is volgens haar een hardnekkig probleem. ,,Ik denk dat het diepgeworteld zit en deel uitmaakt van de cultuur binnen de organisatie. Er zijn er die het gewoon accepteren. Er zijn er ook die het melden maar er wordt niets mee gedaan.''

De Britse tak van Artsen zonder Grenzen liet in een reactie op de verklaringen van de oud-medewerkers weten 'alle gevallen te betreuren waarin mensen het slachtoffer zijn geweest van intimidaties, misbruik of ander wangedrag en/of het gevoel hebben gehad dat er niet adequaat was opgetreden.' De hulporganisatie noemt de beschuldigingen 'zorgwekkend' en zegt dat ze alle meldingen van misbruik en intimidatie serieus neemt. 

De nieuwe beschuldigingen vloeien voort uit het schandaal rond seksueel misbruik binnen Artsen zonder Grenzen dat begin dit jaar naar buiten kwam. De medische hulporganisatie kreeg in 2017 wereldwijd 146 meldingen van ongewenst gedrag. In 40 gevallen bleek na intern onderzoek sprake te zijn van misbruik of ongewenst gedrag. In ruim de helft van die gevallen (24) ging het volgens AzG om ongewenst seksueel gedrag tussen collega’s onderling en niet tussen medewerkers en patiënten.

Zeven van die gevallen vielen onder de verantwoordelijkheid van de Nederlandse afdeling van de hulporganisatie. Vijf betrokkenen werden ontslagen. Wereldwijd gebeurde hetzelfde met twintig  medewerkers. Artsen zonder Grenzen voert naar eigen zeggen een zerotolerancebeleid ten aanzien van seksueel wangedrag.