Nieuwe Duitse regering moet met Kerstmis staan

De sociaaldemocraten van de SPD hebben de Bondsdagverkiezingen van zondag nipt gewonnen met 25,7 procent van de stemmen. De christendemocraten van CDU en haar Beierse zusterpartij CSU eindigen als tweede met 24,1 procent. De Groenen komen op de derde plaats (14,8%) en de liberale FDP op de vierde (11,5%), maakte de federale verkiezingsleider maandagochtend bekend. 

SPD-kanselierskandidaat Olaf Scholz ziet de uitslag als een bevestiging van een regeringsopdracht voor zijn partij. Hij wil vanavond al beslissen met welke partijen de regeringsonderhandelingen worden opgestart. ,,De kiezers hebben zich uitgesproken voor een regering van SPD, FDP (liberalen) en Groenen. De Union van CDU/CSU zou niet langer in een regering moeten zitten en kan maar beter in de oppositie gaan. Nu zijn pragmatisme en leiderschapsvaardigheden vereist’’, zei hij maandagochtend in zijn overwinningstoespraak bij het partijhoofdkwartier in Berlijn.  

Zijn ambitie is dat afscheidnemend bondskanselier Angela Merkel niet nóg een nieuwjaarstoespraak moet houden na haar ambtsperiode van zestien jaar als bondskanselier. ,,Het zou absurd zijn om al een ​​exacte datum te noemen voor een nieuwe regering maar het moet zo zijn dat ik, dat wij er alles aan zullen doen om ervoor te zorgen dat we voor Kerstmis klaar zijn. Een beetje eerder zou ook goed zijn”, zei Scholz zondagavond laat in het tv-programma Berliner Runde van ARD en ZDF, waarin de partijkopstukken traditioneel de voorlopige verkiezingsuitslag bespreken. 

Scholz, die in de peilingen voor de verkiezingen de grote favoriet was voor het kanselierschap, heeft er alle vertrouwen in dat de formatiegesprekken voor het einde van het jaar zijn afgerond. ,,Dat lukt als je constructief met elkaar praat.” Het gaat volgens hem ook om het tonen van ‘politiek leiderschap’.

Kanselierskandidaat Armin Laschet (CDU/CSU) pleitte eveneens voor een snelle formatie, 'zeker voor Kerstmis'. Hij wees erop dat Duitsland vanaf januari een jaar lang voorzitter is van de G7, de groep van de zeven grootste industrielanden ter wereld. Daarom moet de nieuwe regering ‘zeer snel aantreden'. 

Hij claimt net als Scholz het kanselierschap, maar binnen zijn partij waren maandag al kritische geluiden te horen van kopstukken die vinden dat dit getuigt van ‘weinig realiteitszin’ na een historisch lage score van de Union van CDU en CSU.  

Scholz en Laschet streven naar een coalitie met de Groenen en met de liberale FDP. Die laatste twee willen maandag eerst met elkaar praten over de richting die Duitsland volgens hen uit moet en hun doelen, alvorens formatiegesprekken te gaan voeren over thema's zoals de klimaatverandering en belastingpolitiek.

FDP-partijleider Christian Lindner zet eveneens in op tempo maken bij de regeringsonderhandelingen. ,,We moeten snel tot een formatie komen”, zei hij zondagavond. Bij de verkenningen moet volgens hem niet in detail worden gewerkt, maar moeten alle belangrijke punten direct op tafel komen. Zo is meteen duidelijk waar de partijen elkaar kunnen vinden en wie wat belangrijk vindt. Hij bood de Groenen aan om - als partijen met de grootste inhoudelijke verschillen - eerst met elkaar in gesprek te gaan en te kijken waar raakvlakken zijn.

Lindner wil een regeringsvorming “vanuit het midden” en heeft een voorkeur voor een Jamaica-coalitie met CDU/CSU en de Groenen (zwart-geel-groen, de kleuren van de Jamaicaanse vlag). Die laatsten willen net als de liberalen een politieke koersverandering maar dan het liefst met de SPD. 

_{Tekst gaat verder onder de foto.}

In de regel duurt het na federale verkiezingen in Duitsland een tot drie maanden voordat het nieuwe kabinet wordt beëdigd. Meestal was dat voor Kerstmis, meldt Der Spiegel. Met één uitzondering: na de Bondsdagverkiezingen van 2017 duurde het bijna een half jaar omdat de onderhandelingen voor een Jamaica-coalitie van christendemocraten, liberalen en Groenen uiteindelijk mislukten door toedoen van de liberale FDP. 

Daarop ging de Union van CDU/CSU in zee met de SPD, die samen een grote coalitie (GroKo) vormden onder leiding van eerstgenoemde partijen.  

Zo'n grote coalitie is nu opnieuw mogelijk, maar Union noch SPD willen verder met zo'n twee partijencoalitie. Daardoor zal er naar alle waarschijnlijkheid voor het eerst sinds de jaren vijftig weer een tripartiete coalitie komen in Duitsland. 

Bekijk onze nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: