In zijn allereerste interview met westerse media verzekert Mawlawi Mohammad Shebani, tegenover de Britse krant The Guardian, dat ‘het dit keer anders zal zijn’. Nu het toezicht op de deugdzaamheid onder de taliban terugkeert in Afghanistan, zit de schrik er onder de bevolking weer goed in. Dat toezicht roept namelijk herinneringen op aan het schrikbewind dat de taliban uitoefenden tijdens hun eerste bestuursperiode (1996-2001). 

Met de sharia, de strenge islamitische wetgeving, als leidraad vielen er rake klappen als mensen werden betrapt op muziek, dans, en vliegeren. Mannen moesten een baard laten staan en vrouwen mochten alleen onder begeleiding van een man, gehuld in een boerka, naar buiten. Overtreders kregen zweepslagen of erger. Bij diefstal werden er ledematen afgehakt. Mensen werden in het openbaar terechtgesteld, ook met steniging.

,,Dat wordt nu anders’’, belooft Shebani, de ‘opperhandhaver’ in Kandahar. Zijn personeel treedt niet meer geheel zelfstandig op, wordt nu volledig geïntegreerd in het Afghaanse politieapparaat en er zijn sterke banden met de moskeeën en de madrassa’s, de Koran-scholen. Er is ook regelgeving opgesteld en openbaar gemaakt.

Tot de regels behoren een verbod op roddelen, aanmoedigingen tot reinheid en liefdadigheid en ook een oproep om de rechten van vrouwen te respecteren, een verbod op gedwongen huwelijken en een mogelijkheid voor scheiding. Maar er is ook de regel dat vrouwen alleen contact mogen hebben met mannen uit hun eigen familie en niet alleen het huis mogen verlaten.

,,Het verschil is dat er nu een specifieke, uitgeschreven handleiding van uitgangspunten is’’, aldus Shebani. ,,In de jaren ’90 was er alleen een ongeschreven code. Mijn mensen richten zich nu bij handhaving ook op overtuiging, niet op geweld.’’ Maar, zo blijkt uit de handleiding (ter grootte van een mobieltje), geweld wordt indien nodig wel goedgekeurd tegen de meest weerspannige overtreders. Ook daarvoor bestaat een stappenplan. Eerst wordt een overtreder onderwezen. Mocht dat niet helpen dan wordt hij onder druk gezet om zijn gedrag te veranderen. Als ook dat niet werkt, mag er eventueel geweld worden gebruikt.

Shebani zetelt in het ministerie voor Religieuze Zaken, nabij de luchthaven van Kandahar. Op het moment van het interview moest zijn ‘baas’, de nationale bewindsman van Deugdzaamheid Mohamad Khalid, nog zijn intrede nemen in het voormalige ministerie van Vrouwenzaken in Kaboel. Dat hij dat mocht doen geeft de status aan van Shebani in Kandahar.

,,Er zijn mensen die denken dat wij extremisten zijn, maar dat zijn we niet. De islam is een religie van modernisering, niet te veel en niet te weinig. De media belichten ons verkeerd, maak dat de wereld alsjeblieft duidelijk’’, zegt Shebani die vervolgens uitlegt hoe het toezicht zal plaatsvinden. 

De provincie Kandahar telt achttien districten en in elk ervan werken vijf leden van zijn commissie. ,,Zij beheren ieder een grote controleposten en staan daarbij in direct contact met de moedjahedien en de moellahs.’’ De lokale bevolking wordt aangemoedigd om ondeugdzaam gedrag te melden. ,,We hebben via de radio en sociale media telefoonnummers verspreid die mensen kunnen bellen als zij onverantwoord gedrag willen melden’’, aldus Shebani. Voorlopig zullen zijn controleurs zich nog terughoudend opstellen. ,,We willen iedereen eerst de kans geven om zich de regels weer eigen te maken. Kleine dingen zullen we door de vingers zien, omdat we geen onrust of paniek willen zaaien.’’

Het departement zal zich in eerste instantie ook meer richten op de stad dan op het platteland. ,,Het platteland hadden we de afgelopen jaren al min of meer onder controle, de stad niet. Daar moeten de inwoners weer leren omgaan met de regels.’’ Er zal nog niet door de straten worden gepatrouilleerd. Die patrouilles waren in de jaren 1996-2001 berucht, omdat daarbij veel geweld werd gebruikt. ,,We vallen geen huizen binnen, zullen geen geweld gebruiken’’, verzekert Shebani. ,,Het gaat nu allereerst om preventie, om het voorkomen van overtredingen zoals het luisteren naar muziek.’’

Bekijk hier onze video’s over de situatie in Afghanistan: