Wereldwijd minder executies, maar Egypte voltrok drie keer zo vaak de doodstraf

De mensenrechtenorganisatie registreerde vorig jaar 483 executies. Dat is met uitzondering van landen als China, Noord-Korea en Syrië, waar deze cijfers ‘staatsgeheim’ zijn. De daling komt omdat steeds meer landen tegen de doodstraf zijn, en in beperkte mate omdat zaken vertraagd zijn door de coronacrisis.

De meeste executies (90 procent) zijn uitgevoerd in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Het gros daarvan komt op conto van Egypte, Iran, Irak en Saoedi-Arabië. Middelen om de doodstraf uit te voeren waren onthoofding, elektrocutie, ophanging, een dodelijke injectie en doodschieten met een vuurwapen.

Waar in de meeste landen het aantal executies afnam, werd in Egypte de doodstraf drie keer zo vaak uitgevoerd (32 naar 107). Het land heeft daarmee Saoedi-Arabië afgelost als koploper in de regio. Alleen al in oktober en november werden in Egypte 53 mannen en 4 vrouwen geëxecuteerd. Ze werden ter dood veroordeeld voor politiek geweld, vaak na oneerlijke rechtszaken, ‘gedwongen’ bekentenissen en marteling.

Ook in andere landen gingen executies gewoon door. In het laatste half jaar dat Donald Trump president van de Verenigde Staten was, werden tien mensen geëxecuteerd.

,,Terwijl de wereld gefocust was op het beschermen van mensenlevens tegen corona, blijven sommige regeringen hardnekkig vasthouden aan de doodstraf en bleven ze ondanks alles executies voltrekken’, zegt Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International.

Volgens de mensenrechtenorganisatie hadden terdoodveroordeelden weinig kans hun straf aan te vechten. Advocaten in de VS gaven aan dat ze niet goed onderzoek konden doen of cliënten persoonlijk konden ontmoeten , waardoor er geen eerlijk rechtsproces was. ,,De doodstraf is een weerzinwekkende straf en het feit dat landen tijdens een pandemie executies blijven voltrekken, laat zien hoe wreed het is’', zegt Callamard.

,,Onder normale omstandigheden is het zwaar om te vechten tegen een executie, maar tijdens de pandemie kregen veel mensen in dodencellen geen persoonlijke juridische bijstand. Veel mensen die terdoodveroordeelden bijstaan, moesten zich blootstellen aan gezondheidsrisico’s. Het gebruik van de doodstraf onder deze omstandigheden is extra schokkend.’’

Volgens internationale wetgeving mag de doodstraf slechts worden gebruikt bij ernstige misdrijven, zoals moord. Maar veel landen houden zich daar niet aan. In Azië wordt de doodstraf ook opgelegd voor drugsdelicten, corruptie en godslastering.

In Iran is het ingezet tegen dissidenten, demonstranten en leden van etnische groeperingen, terwijl China het niet naleven van de coronaregels soms ook met executie bestraft.

Het aantal opgelegde doodvonnissen (ten minste 1477) daalde vorig jaar wel met 36 procent. In 30 van de 54 landen die doodstraffen oplegden, nam Amnesty International een daling waar. Uitzonderingen waren Indonesië, waar het aantal doodvonnissen (117) toenam met 46 procent, en Zambia waar 119 doodstraffen werden opgelegd (18 meer dan in 2019).

,,Ondanks het voortdurende gebruik van de doodstraf door sommige regeringen, was het overall plaatje van 2020 positief’', zegt Callamard. ,,Het aantal bekende executies blijft afnemen, wat een doodstrafvrije wereld steeds dichterbij brengt. Wij blijven actievoeren tot de doodstraf overal, en voor altijd is afgeschaft.’'

Tineke schrijft met terdoodveroordeelden: