Een wolkje sterrenstof

De levensduur van de meeste vruchtlichamen van zwammen, meerjarige houtzwammen uitgezonderd, is kort. Ze schieten als paddenstoelen uit de grond, ontvouwen hun vaak kleurrijke hoed, waarna ze al snel verslappen en verdwijnen. Zeker na nachtvorst houden de meeste paddenstoelen het voor gezien.

Maar de aardster laat zich niet zo snel uit het veld slaan. Vanaf half augustus totdat de winter echt invalt, verschijnen de tulpenbolvormige vruchtlichamen, die uitgroeien tot een stevige stervormige kraag rondom een bolletje. Eenmaal afgestorven wordt de aardster perkamentachtig en daardoor nog lang vindbaar.

Mijn ster van die dag bleek een gekraagde aardster te zijn, een tot 10 centimeter grote soort met een opvallende vlezige kraag van vier tot acht slippen om het bolletje heen. Het is een van de acht in onze provincie bekende aardsterren en de meest algemene uit de twintig soorten die in ons land voorkomen.

Ze horen samen met stuifzwammen (zoals de parelstuifzwam) en bovisten (zoals de aardappelbovist) tot de buikzwammen. In de volgroeide buik zitten miljoenen sporen, die na beroering door een dier, een vallend takje of regendruppels met hoge snelheid naar buiten worden geslingerd.

Naarmate aardsterren uitdrogen, krullen de punten van de ster zo ver naar onderen dat ze de hele paddenstoel van de bodem en de ondergrondse schimmel los drukken. Windvlagen nemen de aardster dan mee, die huppelend over de bosbodem bij elke schok een wolkje sporen uit de stuifbal spuit.

Een herfststorm zat er dit jaar niet in, maar een tik tegen het bolletje van de aardster volstond om vanuit de vulkaanachtige opening een sporeneruptie teweeg te brengen: een wolkje ‘sterrenstof’ op weg naar een geschikte groeiplaats.