Mossen in vijftig tinten groen en korstmossen in vijftig tinten grijs

De mossen in vijftig tinten groen en de korstmossen in vijftig tinten grijs. Een opmerkelijke vondst deed ik in de omgeving van de Bennekomse Meent. In de rand van een afgeplagd veld vond ik heel wat plakkaten van het zogeheten soredieus leermos. 

Leermossen vind je meer in de duinen dan in het binnenland. In onze omgeving kun je toch af en toe leermos vinden op vochtige open zandgrond, dus plekken waar in geel zand is gewerkt, zoals in sommige natuurontwikkelingsgebieden.

Waar de meeste korstmossoorten kleine en wriemelig zijn, vormen leermossen wel een centimeter brede lobben. Die lobben liggen op de grond en zijn droog muisgrijs, maar als ze nat zijn donker en bruingroen. Het leermos was hier mooi ontwikkeld en dan kun je op omhoogstekende lobben de vruchtlichaampjes vinden, een soort roodbruine lipjes.

Die vruchtlichaampjes zijn maar het halve werk voor een korstmos, want een korstmos bestaat uit een symbiose van een alg en een schimmel. De vruchtlichaampjes vormen sporen van de schimmel. Willen de sporen weer tot een korstmos uitgroeien, dan moeten ze opnieuw een alg tegenkomen. 

Die kans is niet zo groot, daarom worden ook broedkorreltjes of sorediën gevormd. Dit zijn korrels van wat algencellen omwikkeld met schimmeldraadjes die gemakkelijk kunnen losraken en wegwaaien. 

Het bijzondere van leermos is dat hierin niet een groenalg zit zoals de meeste korstmossen, maar een blauwalg. Nog gekker, een blauwalg is naar moderne inzichten geen alg maar een bacterie. En schimmels worden trouwens ook niet meer ingedeeld bij het plantenrijk. 

We kijken hier niet naar een plant, maar naar de gecombineerde rijken van schimmels en bacteriën. Daar valt nog veel moois te ontdekken.