Stanley Bremer: vijand van de kunsten of visionair?

EDE - Hij werd bij zijn vertrek als directeur van het Wereldmuseum in Rotterdam verguisd. In Ede is Stanley Bremer terug. Met net zoveel overtuiging. ,,Ik ben niet goed begrepen.’’

Albert Heller 02-11-17, 11:18 Laatste update: 14:50 Bron: de Gelderlander

Het plan voor een tentoonstellingsruimte met kunst van hoog niveau in Ede is er al jaren. Maar het kwam maar niet van de grond. En dus besloot wethouder Johan Weijland twee jaar geleden eens wat anders. Hij belt Stanley Bremer op. Bremer is geboren in Ede en woonde er lange tijd. Weijland hoorde zijn 'tegendraadse' geluid op de radio en sloeg daar op aan. De huidige inwoner van Den Bosch besluit na een gesprek met Weijland en burgemeester Cees van der Knaap dat hij wel een plan wil maken. Naar eigen zeggen voor niets.

Schatplichtig

,,Ik voelde me ook wel een beetje schatplichtig aan Ede’’, zegt Bremer nu. Johan Weijland is verguld. In het memo aan de gemeenteraad die binnenkort besluit over structurele subsidie van een half miljoen aan dit nieuwe World Art Center, heeft hij het over een man met een geweldig netwerk.

Maar wie Bremers naam intikt op zoekmachines, krijgt weinig vleiende artikelen te lezen. Hij blijkt een voormalig museumdirecteur in opspraak. In 2014 begon het te rommelen bij het wereldmuseum waar hij toen directeur was. Een onderzoek naar zijn handelen dat gemaakt werd in opdracht van de gemeente Rotterdam was vernietigend. Kunstwerken waren volgens haar slechts decorstukken voor recepties en bovendien slecht geconserveerd.

Einde oefening

Er zijn al drie andere musea in Nederland die zich op Afrika richten, moeten wij dat dan ook nog doen?
Stanley Bremer

Toen de Rotterdamse Rekenkamer daar in 2015 nog een rapport achter aan vervaardigde, was het einde oefening voor Bremer als directeur. Tot vorig jaar bleef hij wel verbonden aan het museum. Volgens critici verkwanselde Bremer de collectie van het wereldmuseum - eigendom van de gemeente Rotterdam. Zelfs andere musea schreven brandbrieven naar het stadhuis. Uit het eerste rapport bleek dat er sprake was van dalende bezoekersaantallen en financiën die maar niet op orde kwamen. Wat Bremer vooral verweten wordt is dat hij het museum runde als ondernemer. Hij liet een reisbureau zich vestigen in het museum, zette vol in op de horeca en het restaurant. En hij wilde 'ontzamelen'. Een groot deel van de waardevolle collectie moest verkocht worden. ,,Daar sta ik nog steeds achter’’, zegt Bremer. ,,Overal in Nederland hebben musea depots boordevol stukken die er zelden uitkomen. Ze hebben er vaak niet eens plek voor. Het Wereldmuseum had 100.000 voorwerpen. Wij wilden de Afrika-collectie verkopen. Er zijn al drie andere musea in Nederland die zich op Afrika richten, moeten wij dat dan ook nog doen? Ik wilde me graag focussen op Azië. Daar zat echt een gedachte achter. Maar die nuances zijn in de pers verloren gegaan.’’

Bremer gaf in 2015 nul op het rekest aan journalisten die vroegen om weerwoord. Op een uitvoerig artikel in de Groene Amsterdammer, vol belastende aantijgingen, is nooit een rectificatie gevraagd. De Groene schrijft onder meer over vreemde constructies bij het verkopen van kunstwerken én omgang met malafide kunsthandelaren. Ook zou Bremer de begroting te willen dekken door de verkoop van kunst – eigendom van de gemeente Rotterdam. Op weblogs en sociale media wijzen verontwaardigde kunstliefhebbers nu op directeur Beatrix Ruf, die recent moest vertrekken bij het Stedelijk Museum vanwege mogelijk belangenverstrengeling. De vrees daarvoor is er ook in Ede. Wordt het World Art Center enkel een podium om kunst in de etalage te zetten- en meer waard te maken?

Veel verbazing

Vanuit Rotterdam klinkt nu dan ook ontzettend veel verbazing over de keuze van de gemeente Ede om met Bremer in zee te gaan. Een raadslid, burgers, journalisten, mensen uit de kunstwereld; allemaal staan ze te kijken van het plan om Bremer in Ede aan de slag te laten gaan met jaarlijks een half miljoen subsidie van de gemeente. Een burgerraadslid uit Rotterdam stuurt zelfs een memo naar de Edese gemeenteraad. Niet om de persoon Stanley Bremer te dwarsbomen, maar om te waarschuwen tegen zijn gedachtegoed.

Bremer haalt de schouders er over op. ,,Ik heb vijftien jaar in Rotterdam gezeten. Steeds weer positieve beoordelingen gehad. Maar het laatste jaar was alles opeens anders.'' Dat hij niet reageerde op alle aantijgingen destijds? ,,Op een gegeven moment heeft het geen zin meer. Toen de pers er zich mee ging bemoeien heb ik een stapje terug gedaan. Maar het is een doods museum geworden. Er leeft niets.’’

Niet begrepen

Voelt Bremer zich niet begrepen? ,,Absoluut’’, zegt hij. ,,Toen ik Kras Reizen naar het museum haalde vond men het ook verschrikkelijk. Maar nu kijkt men er heel anders tegenaan. Er werkten in het Wereldmuseum allerlei conservatoren die maar één keer per vijf jaar een expositie lieten zien.'' Hij meent dat de kunstwereld tegelijkertijd wel aan het veranderen is. Mensen als Wim Pijbes, voormalige directeur van het Rijkmuseum, zouden hem daarin steunen, zegt Breemer. Met Pijbes zit Breemer ook in de raad van toezicht van museum Voorlinden. Dat is tenminste een museum dat ondernemerschap voorop stelt én het zonder subsidie doet, meent Bremer.

Maar, is het niet vreemd dat Bremer staat voor zelfbedruipende musea, terwijl hij nu een half miljoen vraagt van een gemeenteraad en er geen eigen geld in zit? ,,Het kost nauwelijks geld'', zegt Bremer. ,,Voor Ede is een half miljoen een schijntje op de totale begroting van de gemeente. En op termijn willen we ook zonder subsidie werken. ’’ Donderdag buigt de gemeenteraad zich over het plan. Zij mogen beslissen of Bremers gedachtegoed in Ede een plek kan krijgen of dat zijn cultureel ondernemerschap samen met Bremer voorgoed met pensioen gaat.

ONTHUTSEND

Ruud van der Velden, burgerraadslid van de Partij voor de Dieren in Rotterdam heeft deze week de onderzoeksrapporten die de gemeente Rotterdam liet maken over het Wereldmuseum en het functioneren van Bremer naar de Edese raad gestuurd. Daarin wijst hij op uitspraken van wethouder Johan Weijland over dat de rapporten uit Rotterdam gekleurd zouden zijn. ‘Onthutsend vind ik die uitspraken’’, zegt Van der Velden. ,,Deze man had in alles wat hij deed een schijn van belangenverstrengeling over zich. Er gebeurden allerlei rare dingen in dat museum. Stukken uit de collectie stonden bij hem thuis.’’ Verschillende mensen in de kunstwereld denken dat het voor Bremer lastig zal worden ooit nog fondsen los te peuteren. Zijn naam is besmet, is hun conclusie. ,,Volgens mij is er geen fonds in Nederland dat nog met hem in zee zou gaan'', aldus Van der Velden.

Het memo aan de gemeenteraad die binnenkort besluit over structurele subsidie van een half miljoen aan dit nieuwe World Art Center, is hier te bekijken.