Cees Haverhoek bij de gedenksteen van Abraham du Bois op de muur van het Mausoleum aan de Vossenakker in Ede. foto Herman Stöver

Zakdoekje werd Abraham du Bois fataal

EDE - Abraham du Bois speelde een belangrijke rol in het Edes verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Edenaar Cees Haverhoek beschreef het verzet al in zijn boek Get 'em Out. Omdat het Edes gemeentebestuur heeft besloten elk jaar een van de 41 verzetsmensen te belichten die in het Mausoleum zijn bijgezet, wil Haverhoek volgend jaar – als het Mausoleum 65 jaar bestaat – over hen een boek uitgeven. "Daarover ga ik in gesprek met de gemeente. "

Redactie 03-05-09, 12:32 Laatste update: 09:21 Bron: degelderlander

Met verzetsman Abraham du Bois wordt dit jaar het spits afgebeten. Haverhoek, ex-gemeenteraadslid in Ede en docent geschiedenis en maatschappijleer in Zwolle, verhaalt over hem.

,,Abraham du Bois is op 12 april 1916 geboren in Sloten, Noord-Holland. Hij ging wonen in Heiloo en studeerde rechten. Tijdens de mobilisatie in 1939 werd hij vaandrig. In de oorlog werd hij ingezet in de Peel-Raamstelling in Brabant. Hij werd pelotonscommandant van het Tweede Regiment Infanterie. Nadat de stelling was opgerold door de Duitsers, sloot Du Bois zich in Zeeuw-Vlaanderen aan bij de Franse militairen. Tijdens de gevechten met de Duitsers wist hij twintig vrachtwagens te bemachtigen, die hij per boot mee naar Engeland nam.

"In Engeland werd een soort legereenheid geformeerd en Du Bois kreeg opdracht daarvoor in Canada mensen te ronselen. In Canada had hij contact met prinses Juliana. Vanuit Canada en de VS kwamen duizend man naar Engeland. Terug in Engeland volgde Du Bois een parachutistenopleiding en een opleiding van de Special Air Service. Hij werd ingedeeld bij een Jedburgh-team dat op 17 september 1944 bij Son in Noord-Brabant werd ingezet. Daar nam hij contact op met de burgerbevolking om de Amerikanen van inlichtingen te voorzien over waar de Duitsers zaten. Hij werd door de Duitsers gevangen genomen maar wist te ontsnappen en keerde terug naar de 101 (US) Divisie waar hij voor de operatie Market Garden was ingedeeld.

"Begin oktober 1944 keerde hij terug naar Engeland, waar hij het Bronzen Kruis kreeg van koningin Wilhelmina. Van het Bureau Bijzondere Opdrachten kreeg hij opdracht in Nederland bij Boeschoten (bij Voorthuizen) af te springen. Hij moest achtergebleven geallieerde militairen opsporen en ze tijdens de operatie Pegasus II de Rijn overzetten. Eerder werden, bij operatie Pegasus I, 249 militairen die hadden deelgenomen aan de mislukte operatie Market Garden (Slag om Arnhem) door verzetsmensen en Engelsen in veiligheid gebracht door hen de Rijn over te brengen. Via 'Captain King', een Belgisch geheim agent, kwam hij in contact met het verzet in Ede. Hij verbleef langere tijd op de boerderij Wester Wetering van de familie Jochemsen, aan de Rijksweg. Daar inventariseerde hij waar nog mensen zaten die de rivier overgebracht moesten worden naar het zuiden. Deze mensen werden ondergebracht in de kippenhokken van Wolfswinkel in Lunteren. Een dag voor de operatie kreeg Du Bois de opdracht het commando over te dragen aan major Maguire. Die raakte in tijdnood, nam een kortere route en stuitte op de Duitsers, waardoor er van de 120 man maar zeven de overkant bereikten.

"Du Bois ging op de boerderij van Jochemsen schiettrainingen geven aan verzetsmensen. Bij Pegasus II was ook een mevrouw De Hartog gevangen genomen. Op een zakdoekje van haar stonden aantekeningen over Du Bois. Toen de Duitsers haar daarover ondervroegen vertelde ze dat Du Bois vanuit Wester Wetering opereerde. Daarop heeft Johnny de Droog, die als informant voor de Duitsers werkte, Du Bois in de val gelokt. Die is tijdens zijn vlucht daarna gevangen genomen door de Sicherheitsdienst. Hij is tijdens zijn gevangenhouding, eerst in De Wormshoef in Lunteren, vervolgens in Velp en Doetinchem, niet doorgeslagen hoewel zijn gezondheid slecht was.

"Toen de Duitse politiechef Rauter beschoten was bij de Woeste Hoeve, werden daar als represaille op 8 maart 1945 117 mensen geëxecuteerd. Abraham du Bois was een van hen. Zijn familie hoorde dat in juli. Hij is toen met militaire eer begraven op de algemene begraafplaats in Ede en in november bijgezet in het Mausoleum."