Baas verantwoordelijk voor dood werknemer die stierf na overspelseks tijdens zakentrip

De opmerkelijke uitspraak van een rechter in Parijs is een uitbreiding van een al bestaande richtlijn in de Franse wetgeving die inhoudt dat familieleden van personen die tijdens hun werk overlijden recht hebben op een genereuze compensatie. Dat een sterfgeval tijdens of na buitenechtelijke seks ook wordt gezien als een bedrijfsongeval is volgens Franse en Britse media ‘zeer uitzonderlijk’. Voor zover bekend is in Frankrijk pas één keer iets soortgelijks gebeurd.

De zaak gaat over Xavier X., een ingenieur van middelbare leeftijd die in februari 2013 door zijn werkgever in Parijs werd uitgezonden naar het midden van Frankrijk om daar een spoorwegproject te begeleiden. De man checkte tijdens het zakenreisje in bij een hotel in de plaats Meung-sur-Loire ten zuidwesten van Orléans.

Daar ontmoette hij een vrouw met wie hij seks had buiten het hotel. Korte tijd later werd de werknemer dood gevonden en forensisch onderzoek wees uit dat hij tijdens of na de daad een natuurlijke dood was gestorven. Voordat hij naar de klus ging, had de werknemer nooit last gehad van hartproblemen.

Kort na de dood van Xavier dienden zijn nabestaanden al een schadeclaim in bij de werkgever. Dit onder het motto: als hij thuis was gebleven, was er waarschijnlijk niets gebeurd. Maar het bedrijf TSO hield met grote stelligheid vol niet verantwoordelijk te zijn voor het overlijden van de man tijdens werktijd. Na jaren procederen door de familie en het bedrijf kregen de nabestaande deze week dan toch nog gelijk. In hoger beroep oordeelde de rechter dat de ingenieur ‘slachtoffer van een professioneel ongeval’ is. 

De rechter liet zich, aldus The Times en Franse media, uitvoerig adviseren door arbeidsdeskundigen. Die benadrukken dat het hier gaat om een zogenoemd accident du travail (vertaald: ongeluk tijdens werk). Om die reden hebben de nabestaanden recht op een uitkering van de Franse staat en spoorwegbouwbedrijf TSO.

Als gevolg daarvan ontvangen de weduwe en kinderen van Xavier tot zijn pensioengerechtigde leeftijd een maandelijkse uitkering tot 80 procent van zijn laatst verdiende salaris. Verder draait TSO ook nog op voor zijn pensioen.

De uitspraak volgt op een eerder oordeel uit 2016 van een lagere Franse rechtbank dat ‘een seksuele ontmoeting een handeling van normaal leven is, zoals ook een douche nemen of een maaltijd eten’.

Arbeidsrechtadvocaat Maarten van Gelderen zegt zo’n zaak niet eerder in Nederland meegemaakt te hebben. ,,Dit is wel heel bijzonder. In Nederland zou de werkgever niet aansprakelijk gesteld worden voor de dood van de man. Overspel plegen staat namelijk wel heel ver af van de diensten die aan het werk verbonden zijn.” Het zou hier dus nooit een accident du travail zijn; een uitkering en vergoeding zouden nabestaanden niet krijgen. ,,Zoiets bestaat niet in Nederland, het is namelijk wel een enorm ruime dekking.”

In Nederland behoort dood door overspel niet tot de risico’s waarvoor een werkgever moet waarschuwen tijdens een dienstreis. ,,We gaan hier in Nederland wel ver in, maar niet zo ver.” Van Gelderen noemt ter illustratie een voorbeeld van een KLM-piloot die onderweg naar een restaurant een ernstig auto-ongeluk kreeg in Ivoorkust. De piloot stelde KLM aansprakelijk voor de schade, maar het bedrijf gaf niet toe omdat de man geadviseerd was in zijn hotel te blijven vanwege de veiligheid. ,,Toch kreeg de man gelijk, KLM had hem beter moeten wijzen op de risico’s en de nodige verzekeringen. Dit was een uitzonderlijke uitspraak.”

In Frankrijk ging Xaviers baas keer op keer in hoger beroep. Juristen van TSO stelden dat het bedrijf echt niet verantwoordelijk kan worden gehouden voor de dood van de werknemer, ook al stierf de man tijdens een opdracht. ‘Zijn hartaanval had niks te maken met zijn baan’, zo schreven ze in hun verweer dat dus nu aan de kant is geschoven. En ook: ‘Xavier bevond zich tijdens zijn dood niet in de door ons gehuurde hotelkamer en pleegde tijdens zijn ontmoeting met de vrouw ook nog eens overspel.’

Volgens de Franse rechter is en blijft een werkgever altijd verantwoordelijk voor een reizende werknemer, ongeacht wat het personeelslid tijdens of na werkuren doet. TSO legt zich overigens niet bij de uitspraak neer en gaat proberen aan te tonen dat ingenieur Xavier zijn werktrip om persoonlijke redenen kortstondig onderbrak. Oftewel: dat hij in zijn zelf gekozen vrije tijd het overspel pleegde.

Tot die tijd blijft de uitspraak van kracht. De kans dat het beroep van TSO effect heeft, is klein. In 2017 oordeelde een Franse rechtbank namelijk dat de werkgever van een reizende zakenman, die in China gewond was geraakt tijdens een bezoek aan een disco, daarvoor verantwoordelijk was. Reden? Volgens de rechtbank maakte het niet uit of het incident om twee uur 's nachts of buiten diensturen plaatsvond.