Nu al tekort aan neerslag, terwijl april nóg droger wordt dan normaal

Het waterprobleem is voor minister Cora van Nieuwenhuizen reden om deze week provincies en waterschappen de opdracht te geven nieuwe regels te maken voor gebruik van grondwater en het beregenen van akkers. 

In een brief aan de Tweede Kamer schrijft ze dat ze geen zicht heeft op wat er door met name de landbouw en particulieren aan water wordt gebruikt en dat het grondwatersysteem onder grote druk staat.

,,Waarschijnlijk wordt april nog weer droger dan normaal’’, voorspelt meteoroloog Jaco van Wezel van Weeronline. En dat na een ook al tamelijk droge maand maart, waar er rond Nijmegen en grote delen van de Achterhoek maar net iets meer dan 30 millimeter regen viel. Twee jaar geleden viel er het drievoudige, terwijl ook dat jaar al in de boeken staat als ‘droog’, net als 2018 en 2020.

Vorig jaar was er eind maart een overschot aan water - er viel meer dan er verdampte - op bijvoorbeeld de Veluwe tot wel 300 millimeter, nu is dat nog geen 100 millimeter. ,,Terwijl het in Gelderland in februari ongeveer het natst was van heel het land’’, vertelt Yannick Damen, die voor Weeronline de neerslagcijfers op een rij heeft gezet. ,,Maar er viel ook daar in februari dus aanzienlijk minder dan normaal.’’

De gevolgen van de droogte zijn enorm. Zo zakt door de droogte de grondwaterstand, waardoor klei- en veenlagen inklinken en zo'n miljoen huizen in Nederland dreigen te verzakken. In vier jaar tijd is de grond rond bijvoorbeeld de rivier de Waal één centimeter gezakt, blijkt uit gegevens van de TU Delft.

Ook dreigt er drinkwaterschaarste en worden de beregeningsverboden steeds langer: in de Achterhoek duurde die vorig jaar acht maanden. ,,We lopen echt tegen de grenzen van het systeem aan’’, zegt grondwaterspecialist Maarten Kuiper van ingenieursbureau Wareco. ,,Als het zo doorgaat, moeten we écht minder water gaan gebruiken.’’

Volgens Kuiper kan onder meer water worden bespaard als boeren andere gewassen gaan telen die minder water nodig hebben, particulieren meer regenwater gaan opvangen om hun tuin mee te besproeien en de industrie minder koelwater uit bijvoorbeeld rivieren kan gebruiken.  

De natuur heeft nu al flink te lijden, zegt bioloog Arnold van Vliet van de universiteit van Wageningen. ,,We moeten niet nog een keer zo’n jaar krijgen als de afgelopen drie jaar.’’ Bomen en planten hebben enorm veel last van de droogte.

,,Bomen raken verzwakt, waardoor ook ziektes en plagen meer kans hebben.’’ ,,Planten hebben ook vocht nodig om goed te kunnen ontkiemen.’’ Ook insecten en vogels hebben er flink onder te lijden. Weidevogels komen met hun snavels de uitgedroogde grond niet meer in, insecten gebruiken water vaak als broedplaats.

Wat zou helpen, is een natte zomer. ,,Maar de kans daarop wordt steeds kleiner’’, zegt meteoroloog Wouter van Bernebeek van Weerplaza.