Een restaurant in de VS waar de serveerster een mondkapje op heeft. © AFP

Minister wil reservering restaurant gebruiken voor opsporing corona, privacyclubs kritisch

Minister De Jonge (Volksgezondheid) wil de reserveringsgegevens van horecagelegenheden, zoals naam en contactgegevens, gebruiken om contacten van een coronapatiënt te kunnen opsporen. Dat schrijft de minister in een brief aan de Tweede Kamer. Privacyclubs als Privacy First en Bits of Freedom zijn kritisch op de plannen, en ook Koninklijke Horeca Nederland (KHN) zit met zorgen.

Edwin van der Aa & Maarten van Ast 04-06-20, 09:18 Laatste update: 17:49

De Jonge: ,,Met deze gegevens kunnen GGD’s klanten informeren over het feit dat iemand met corona in de betreffende horecagelegenheid is geweest en hen adviseren over welke maatregelen er getroffen dienen te worden.”

Klanten moeten wel expliciet toestemming geven aan de horecaondernemer om deze gegevens te delen met de GGD, mocht er zogeheten bron- en contactonderzoek plaatsvinden na een coronabesmetting.

De Jonge zal met de sector in overleg gaan om te bekijken hoe dit vormgegeven kan worden, zodat de reserveringsgegevens kunnen worden gebruikt.

Poll

Geef jij toestemming om jouw gegevens te delen om corona op te kunnen sporen?

Ja, alles om de verspreiding te voorkomen (31%)
Nee, ik vind dat privacygevoelige informatie (47%)
Ik twijfel, ik wil er eerst meer over weten (22%)

Ook elders kijken naar reserveringsgegevens

Maar het blijft wellicht niet bij de horeca. ,,Ik bekijk daarbij ook of het gebruik van reserveringsgegevens waardevol kan zijn in andere sectoren waar met reserveringen wordt gewerkt", aldus de bewindsman. Denk bijvoorbeeld aan bioscopen of theaters.

Het ministerie werkt ook aan een app voor digitale contactopsporing van coronapatiënten. ,,Het is mijn voornemen om in de tweede helft van juni te starten met de eerste praktijkbeproeving van de app’’, schrijft De Jonge.

Hij heeft een wetsvoorstel in voorbereiding om misbruik van de app te verbieden. Daarin wordt ook gelijk vastgelegd dat de GGD’s bij het bron- en contactonderzoek gebruik kunnen maken van digitale ondersteuning.

Luister hier naar de AD Nieuws Update:

De AD Nieuws Update verschijnt elke werkdag op Spotify en Apple Podcasts.

Privacy in geding

Wat gebeurt er op het moment dat je dat niet zou willen? Kan een restauranteigenaar je dan weigeren?
Rejo Zenger, Bits of Freedom

Privacy First is kritisch op het voornemen. Directeur en jurist Vincent Böhre noemt de plannen ‘zorgwekkend’. ,,Aan de ene kant is het natuurlijk ieders goed recht om hiermee in te stemmen. Als mensen zich daar prettig bij voelen vanwege hun eigen gezondheid, wie zijn wij dan om dit te willen verbieden?’’

Aan de andere kant noemt Böhre dit ‘weer de zoveelste stap’ om ieders gangen heel nauwkeurig na te kunnen gaan. ,,Ik vrees dat dit ook kan leiden tot onrust of paniek. Als iemand in een restaurant corona blijkt te hebben, wil dit niet zeggen dat jij ook besmet bent. Voor hetzelfde geld zat die persoon aan de andere kant van het restaurant. Dan belt de GGD je ineens met het advies om twee weken in quarantaine te gaan. Dat kan een enorme impact hebben op iemands leven.’’

Ook Bits of Freedom voelt weinig voor de plannen. Beleidsadviseur Rejo Zenger betwijfelt of de reserveringsgegevens zomaar voor andere doeleinden gebruikt mogen worden. ,,En wat gebeurt er op het moment dat je dat niet zou willen? Kan een restauranteigenaar je dan weigeren?’’ Volgens Zenger gaat het stapsgewijs de verkeerde kant op. ,,Iedere keer denken we: ach, dit is toch maar een kleine verandering, en het is wel belangrijk. Maar alles bij elkaar levert het wel een zorgelijke situatie op.’’

Toestemming

Het is vrijwillig tussen aanhalingstekens. Mensen voelen misschien wel sociale druk om in te stemmen, bijvoorbeeld omdat hun tafelgenoot dat graag wil
Vincent Böhre, Privacy First

Het is volgens Böhre van cruciaal belang dat expliciet toestemming gegeven moet worden. ,,Juridisch gezien is dat een hard vereiste.’’ Maar tegelijkertijd twijfelt hij aan de vrijwilligheid van die toestemming. ,,Het is vrijwillig tussen aanhalingstekens. Mensen voelen misschien wel sociale druk om in te stemmen, bijvoorbeeld omdat hun tafelgenoot dat graag wil.’’

Ook betwijfelen de privacyclubs of de maatregel tijdelijk van aard is. Böhre: ,,De coronacrisis houdt nog wel even aan, en daarna zal gewezen worden op de mogelijkheid van een nieuw virus, of dat het zelfs met een vaccin nog niet honderd procent veilig is. Kortom: het patroon bij dit soort dingen is dat het zogenaamd tijdelijk is, maar daarna toch permanent blijkt te zijn.’’

Een rechtszaak blijft voorlopig uit, zolang de data alleen kan worden ingezet na expliciete toestemming van de restaurantbezoeker. En die moet kraakhelder worden gemaakt waar toestemming voor gegeven wordt, nadrukt Böhre. ,,Het moet eigenlijk in een half a4’tje uitgelegd worden, liefst in meerdere talen: waarom en waar de gegevens voor worden gebruikt, met wie ze kunnen worden gedeeld, en hoe lang de data wordt bewaard.’’

Geen eis

Koninklijke Horeca Nederland (KHN) wil niet dat van klanten wordt geëist dat ze hun naam en telefoonnummer delen met de GGD. ,,Er zijn op dit moment geen formele vereisten aan de reservering voor binnen in de horeca. Het mag immers geen inbreuk op de privacy worden’’, aldus een woordvoerder.

Ook de Autoriteit Persoonsgegevens hamert op de vrijwilligheid. ,,De klant moet hiervoor uitdrukkelijk zijn toestemming geven’’, aldus een woordvoerster. ,,De restauranthouder moet van tevoren de klant vragen of zijn gegevens eventueel mogen worden gedeeld met de GGD. Als de klant het niet wil, mag dat geen gevolgen hebben voor de reservering. Dat iemand niet ineens zijn tafeltje kwijt is.’’

Tijdelijke noodwet

Vorige week kwam al naar buiten dat het kabinet het via een tijdelijke noodwet mogelijk wil maken om te bepalen of gezondheidsmaatregelen vanwege het coronavirus versoepeld of juist aangepast moeten worden.

Het gaat om onherleidbare tellingen per gemeente waarmee de verspreiding van corona nauwkeuriger kan worden gevolgd en voorspeld. Nederlandse telecomaanbieders gaan daartoe voor maximaal een jaar zendmastdata geanonimiseerd beschikbaar stellen.

Bekijk al onze video’s over het coronavirus in deze playlist