Gapen we om ons hoofd koel te houden?

Een betere stap is om te laten zien dat mensen minder gapen als hun brein koeler is. En inderdaad: als mensen bijvoorbeeld een coldpack van 4 graden Celsius tegen hun voorhoofd houden, gapen zij minder dan als de coldpack op kamertemperatuur is. Ook met een coldpack tegen hun halsslagaderen (de bloedaanvoer naar het hoofd) gapen mensen minder vergeleken met een coldpack op kamertemperatuur. We weten niet zeker of de temperatuur van het brein ook echt verandert door zo’n coldpack tegen je voorhoofd of je hals, maar het laat wel zien dat temperatuur een rol speelt.

Stel dat je meer gaapt als het warmer is maar je brein er niet van afkoelt, dan is er duidelijk iets anders aan de hand. Het is dus belangrijk is om te weten of je brein echt koeler wordt van gapen. De hersentemperatuur van ratten kan worden gemeten door een minithermometer in de hersenen te implanteren. Wat blijkt: in de aanloop naar een gaap gaat de hersentemperatuur omhoog, en na het gapen gaat de temperatuur weer omlaag. 

Maar zelfs met dit bewijs ben ik nog niet overtuigd: een verband in de tijd is namelijk niet per se een oorzakelijk verband! We weten niet wat er in die tijd nog meer allemaal gebeurde en veranderde, en dus weten we niet zeker dat de hersenen afkoelden door het gapen. Het liefst zouden we als onderzoeker willen bepalen wanneer iemand gaapt, en dan direct het effect willen meten.

Er zijn dus allerlei stukjes bewijs voor het idee dat we gapen om ons brein te koelen, maar helemaal sluitend is het (nog) niet. Sowieso zou dit waarschijnlijk niet de enige functie zijn. Gapen heeft waarschijnlijk ook een sociale functie: doordat het zo aanstekelijk is, zou gapen ervoor zorgen dat het gedrag van een groep wordt gesynchroniseerd. Toch vind ik het wel een geruststellende gedachte dat ik mogelijk niet zoveel heb gegaapt tijdens de lockdowns omdat ik me verveelde, maar om mijn hoofd koel te houden in lastige tijden.