In een schaakspel is elke zet het resultaat van uitgebreid denkwerk. Ik verzet mijn pion, wacht jouw beurt af en denk ondertussen over alle mogelijke zetten die ik vervolgens zou kunnen doen en hoe jij daar weer op zou reageren. Dit alles met één doel: jouw stukken van het bord afvegen en uiteindelijk je koning veroveren. Klinkt eenvoudig, toch? Het is echter een stuk complexer dan het lijkt.

Om dit goed te kunnen spelen, moet je alle mogelijke zetten kunnen visualiseren. In technische termen: ik heb mijn visueel werkgeheugen nodig. Maar niet alleen dat, uit al die mogelijke zetten moet ik die ene selecteren die me dichter bij mijn doel zal brengen; namelijk jouw koning. 

Maar ik speel niet alleen: jouw reacties op mijn zetten brengen steeds weer nieuwe uitdagingen. Dit betekent dat ik probleemoplossend moet denken: ik moet de situatie analyseren en uitwegen zien te vinden.

Deze vaardigheden heten in de neurowetenschap uitvoerende functies, verwijzend naar de processen die nodig zijn om ons doel te bereiken. Nu kan schaken deze uitvoerende functies in zo’n sterke mate trainen, dat onderwijzers zelfs hebben overwogen het als alternatief aan te bieden om de rekenvaardigheid van studenten te verbeteren.

Alle benodigde processen voor een degelijk potje schaak komen voort uit hersenactiviteit. Al lang voor deze Netflixserie bestond, onderzochten neurowetenschappers welke hersengebieden geactiveerd worden tijdens schaken. Daarbij ligt de focus vaak op de fusiform face area (FFA). Dit gebied reageert doorgaans op gezichten en helpt ons deze te herkennen. Ik vond het wel interessant dat dit hersengebied ook oplicht in schaakspelers als ze een schaakbord zien.

Het lijkt erop dat een schaakbord voor schaakspelers een ding wordt dat net zo herkenbaar is als een gezicht. Hoe beter de schaakspeler is, hoe groter de kans dat dit hersengebied oplicht bij het zien van een schaakbord, zelfs als de stukken willekeurig staan opgesteld en dus niet volgens de schaakregels.