Hoe de schaaklessen van The Queen’s Gambit onze hersenen kraken
Donders WondersSchaken wordt gezien als hét spel voor intellectuelen. Het vergt logica en strategie. Wat heeft je brein te maken met hoe de pionnen over je schaakbord bewegen?
Delen per e-mail
Thuis opgesloten door de vreselijke combinatie van een pandemie en een koude winter, heb ik een (waarschijnlijk zorgelijke) symbiotische relatie met Netflix opgebouwd. Al scrollend door het grote aanbod, viel mijn oog op een serie: The Queen’s Gambit. Deze serie vertelt het verhaal van een gevat roodharig meisje, dat naast worstelingen met haar mentale gezondheid een fenomenaal schaakspeler blijkt te zijn.
Zoals menig Netflix-kijker kan ik het niet helpen door elke serie weer geraakt te worden. In dit geval betekent dat dat ik nu ook schaak, allerlei apps op mijn telefoon heb gedownload en YouTube video’s over de beste openingszetten heb gekeken. Hierdoor begon de neurowetenschapper in mij zich af te vragen: hoe beïnvloedt regelmatig schaken hoe ik denk? En wat gebeurt er precies in mijn brein als ik schaak?
Werkgeheugen
In een schaakspel is elke zet het resultaat van uitgebreid denkwerk. Ik verzet mijn pion, wacht jouw beurt af en denk ondertussen over alle mogelijke zetten die ik vervolgens zou kunnen doen en hoe jij daar weer op zou reageren. Dit alles met één doel: jouw stukken van het bord afvegen en uiteindelijk je koning veroveren. Klinkt eenvoudig, toch? Het is echter een stuk complexer dan het lijkt.
Om dit goed te kunnen spelen, moet je alle mogelijke zetten kunnen visualiseren. In technische termen: ik heb mijn visueel werkgeheugen nodig. Maar niet alleen dat, uit al die mogelijke zetten moet ik die ene selecteren die me dichter bij mijn doel zal brengen; namelijk jouw koning.
Maar ik speel niet alleen: jouw reacties op mijn zetten brengen steeds weer nieuwe uitdagingen. Dit betekent dat ik probleemoplossend moet denken: ik moet de situatie analyseren en uitwegen zien te vinden.
Deze vaardigheden heten in de neurowetenschap uitvoerende functies, verwijzend naar de processen die nodig zijn om ons doel te bereiken. Nu kan schaken deze uitvoerende functies in zo’n sterke mate trainen, dat onderwijzers zelfs hebben overwogen het als alternatief aan te bieden om de rekenvaardigheid van studenten te verbeteren.
Schakersbreinen bestudeerd
Alle benodigde processen voor een degelijk potje schaak komen voort uit hersenactiviteit. Al lang voor deze Netflixserie bestond, onderzochten neurowetenschappers welke hersengebieden geactiveerd worden tijdens schaken. Daarbij ligt de focus vaak op de fusiform face area (FFA). Dit gebied reageert doorgaans op gezichten en helpt ons deze te herkennen. Ik vond het wel interessant dat dit hersengebied ook oplicht in schaakspelers als ze een schaakbord zien.
Het lijkt erop dat een schaakbord voor schaakspelers een ding wordt dat net zo herkenbaar is als een gezicht. Hoe beter de schaakspeler is, hoe groter de kans dat dit hersengebied oplicht bij het zien van een schaakbord, zelfs als de stukken willekeurig staan opgesteld en dus niet volgens de schaakregels.
Snelle verbindingen
Een recente studie geeft echter aan dat de mate van expertise in schaken vooral de verbindingen tussen hersengebieden beïnvloedt, en hoe snel deze verbindingen veranderen. De verbindingen veranderen namelijk veel vaker en sneller bij professionele schaakspelers dan bij beginners.
Deze verbindingen tussen hersengebieden zorgen voor onderlinge communicatie en het delen van informatie die nodig is voor een taak. Het feit dat deze verbindingen dynamischer zijn in schaakexperts dan in beginners geeft aan dat regelmatig schaken communicatie in het brein kan verbeteren.
Tot mijn verrassing is leren schaken niet alleen leuk, het is ook nog eens goed voor je hersenen. Natuurlijk duurt het lang voordat je een expert bent (en de kans is nihil dat ik ooit een zet als die van Magnus Carlsen kan maken...). Maar toch vind ik dat we het een kans moeten geven. Dus als jij ook in lockdown zit: zet een kopje thee en begin een potje schaak. Je brein zal je dankbaar zijn.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Video Verkeersopstopping op Energieweg, vrachtwagen staat midden op de weg stil na brandje
NIJMEGEN - Een vrachtwagen is donderdagochtend gestrand op de Energieweg in Nijmegen. Er was een kleine brand onstaan in het voertuig, die inmiddels geblust is. De chauffeur deed dat zelf met een paar flessen water. -
PREMIUM
de Nijmeegste Mirella bakt al dertig jaar friet in legendarisch cafetaria Vuurens: ‘Klanten vragen nu nog: doe je het niet in een krant?’
In een serie interviews met bekende en onbekende inwoners die er geboren en getogen zijn, gaat De Gelderlander op zoek naar ‘De Nimweegste’. Vandaag deel 27: Mirella Duis (1975), al dertig jaar frietbakker van de legendarische cafetaria Vuurens, sinds vijf jaar ook eigenaar. -
PREMIUM
Grotere ruimtes of de klas verdelen: veel scholen moeten improviseren met 1,5 meter-regel
NIJMEGEN/GROESBEEK - Middelbare scholen moeten improviseren nu eindexamenleerlingen 1,5 meter afstand tot elkaar moeten houden. Veelgebruikte oplossingen: grotere ruimtes of een klas verdelen over twee of drie lokalen. -
PREMIUM
de lunchpauze Chauffeur Pieter kwam toevallig bij Dar: ‘Het is gevarieerd werk’
Wat doen Nijmegenaren op hun werk en tijdens de lunchpauze? Kunstenaar Diederik Grootjans gaat elke week op werkbezoek. Dit keer bij milieudienst Dar. -
PREMIUM
Waarom staat Nijmegen in top 3 van steden met meeste vertraging?
NIJMEGEN - Hoe komt het dat automobilisten er gemiddeld langer over doen om Nijmegen door te komen, dan bijvoorbeeld Amsterdam en Rotterdam? Het werk aan de Waalbrug is volgens de gemeente Nijmegen één van de redenen.
-
PREMIUM
Onder zelfstandigen voltrekt zich een ‘stille ramp’: ‘Ik betwijfel of men dat in Den Haag ook echt weet’
NIJMEGEN / ARNHEM - Onder kleine zelfstandigen voltrekt zich een stille ramp. Zzp’ers kunnen hun hoofd in de coronacrisis nauwelijks boven water houden. Geregeld vallen de eenmanszaken buiten de steunmaatregelen. -
PREMIUM
Kappen van groen langs Maas-Waalkanaal stilgelegd na storm van kritiek
NIJMEGEN - Rijkswaterstaat is voorlopig gestopt met de ingrijpende snoeiwerkzaamheden langs het Maas-Waalkanaal. Daarbij wordt een dichtbegroeide strook van 1,5 meter helemaal vrij gemaakt. De bedoeling is de zichtlijnen voor schippers te herstellen. -
PREMIUM
Politie kon verdenkingen illegale prostitutie en drugs- en wapenhandel niet bewijzen
NIJMEGEN - De politie en woningcorporatie Woonwaarts konden door gebrek aan bewijs van strafbare feiten geen maatregelen nemen tegen twee verdachte huurders in de Nijmeegse wijk Lankforst. Dat laten politie en Woonwaarts onafhankelijk van elkaar weten.
In samenwerking met indebuurt Nijmegen
De Nijmeegste
Wie is de Nijmeegste?
-
Mirella bakt al dertig jaar friet in legendarisch cafetaria Vuurens: ‘Klanten vragen nu nog: doe je het niet in een krant?’
-
‘Alle orgasmes binnen een minuut’ dankzij Nijmeegse vibrator van Oscar Heijnen
-
Aan de Ubbergseweg woont al 103 jaar een Henk Giesbertz: ‘Ik slaap in de slaapkamer waar ik geboren ben’
Meest gelezen
-
Flatmoord in Nijmegen: politie pakt 49-jarige Nijmegenaar op en vindt vuurwapen
-
Vrouw valt van bovenste verdieping en stort twee straten verder in centrum Nijmegen in elkaar
-
Hamburgerbezorger gaat door het lint in Nijmegen en krijgt ontslag: ‘Dit gedrag is absurd’
-
PREMIUM
‘Vierdaagsefeesten gaan dit jaar hoe dan ook door’
-
PREMIUM
Deze studenten hebben door corona een bijzonder bijbaantje: ‘Verloor werk in horeca en ging aan de slag als escort’
Webwinkel
Meest gedeeld
-
PREMIUM
‘Vierdaagsefeesten gaan dit jaar hoe dan ook door’
-
PREMIUM
Marcel moet binnen een week twee reetjes afschieten die waren opgejaagd door honden: ‘Sporen in blad tonen gruwelijke doodstrijd’
-
PREMIUM
Honderden bomen tegen de vlakte, maar voor schippers is het niet nodig: ‘We hebben juist last van te kale oevers’
-
Hamburgerbezorger gaat door het lint in Nijmegen en krijgt ontslag: ‘Dit gedrag is absurd’
-
Flatmoord in Nijmegen: politie pakt 49-jarige Nijmegenaar op en vindt vuurwapen
