CPB: sterk derde kwartaal zorgt voor minder sterke krimp economie

De krimp van dit jaar wordt in 2021 voor een flink deel weer goedgemaakt: de economie groeit dan met bijna drie procent. Dat is de voorspelling van het Centraal Planbureau (CPB), ervan uitgaande dat Nederland en andere Europese landen het coronavirus in de eerste helft van volgend jaar onder controle hebben. 

De nieuwe raming van het Centraal Planbureau (CPB) is iets positiever dan tijdens de vorige berekening rond Prinsjesdag, toen nog uit werd gegaan van 5,1 procent krimp. Maar tegenover de mindere krimp dit jaar staat ook een trager herstel volgend jaar. Het CPB denkt nu dat de economie in 2021 met 2,8 procent groeit, tegen een eerder geraamde 3,2 procent. De werkloosheid loopt volgend jaar op tot boven de 6 procent. Vooral jongeren, werknemers met een flexibel arbeidscontract en zzp’ers worden geraakt. 

,,De tweede coronagolf leidt niet tot een wezenlijk ander economisch beeld voor 2021", licht CPB-directeur Pieter Harskamp toe. Hij erkent dat bepaalde sectoren, zoals de horeca, de cultuursector en het toerisme opnieuw zwaar getroffen zijn door nieuwe maatregelen, maar stelt ook dat het steunbeleid van de overheid daarop inspeelt. Gelet op de algemene economische ontwikkelingen is het volgens Harskamp gerechtvaardigd om de coronasteun af te bouwen, zoals de bedoeling was. Wel kunnen er andere redenen zijn om getroffen sectoren ‘tijdelijk en gericht’ tegemoet te komen, zegt hij.

De ontwikkeling van de pandemie is zeer bepalend voor de vooruitzichten op herstel, schrijft het CPB. Daarom is ook gekeken naar een ‘start-stop-scenario’, waarin nieuwe coronagolven volgen en vaccins onvoldoende beschikbaar of werkzaam zijn. In zo’n scenario krimpt de economie in 2021 met een kleine één procent en loopt de werkloosheid op tot meer dan acht procent eind 2021.

De toename van de koopkracht zal hoe dan ook minder zijn. De cao-lonen stijgen minder hard: van 2,5 procent in 2020 naar 1,4 procent in 2021. Door lastenverlichting is toch nog sprake van een koopkrachtstijging, van 1,0 procent, al is die lager dan de 2,2 procent in 2020. In deze koopkrachtcijfers is niet meegenomen dat ontslagen en weggevallen omzet van zelfstandigen voor een groot aantal mensen een sterk inkomensverlies veroorzaken en dat de overheid een deel van de loonkosten heeft overgenomen.

Overigens ook zonder lockdown zouden consumenten minder geld hebben uitgegeven, stelt de belangrijke adviseur van het kabinet. De infectiegraad zonder beperkende maatregelen zou langer hoog liggen en daardoor zouden consumenten uit angst voor het virus geen risico’s willen nemen en minder naar restaurants, winkels en evenementen gaan. Na het uitbreken van de coronacrisis is de consumptie van Nederlandse huishoudens sterk gedaald. Zo verschilde het uitgavenpatroon in april tijdens de lockdown zo’n zeventien procent met dat van een jaar eerder. Ook na het opheffen van de maatregelen bleven de consumentenbestedingen zes procent achter bij normaal, gedreven door de vrees voor besmettingen.

Het CPB wijst ook naar een onderzoek in de Verenigde Staten, waar de aanpak van corona per staat anders is. Het effect van een hogere besmettingsgraad op de consumptie was daarbij veel groter dan het effect van een lockdown. Dat wekt de suggestie dat consumenten bij hoge besmettingsgraden wel twee keer nadenken alvorens vrienden, familie of een kroeg te bezoeken. ,,Het leert ons dat economisch gedrag mede gedreven kan worden door zorgen om gezondheid”, aldus het CPB.