Al decennia loopt Hans van Tol met zijn Turbo Polyp (in de volksmond De Spin) de grote kermissen in Nederland af. De kermis zit in zijn bloed; zijn vader en voorouders zaten in het vak en nu zijn zoon en dochter. Maar sinds de steeds strengere coronamaatregelen zit hij met de handen in het haar. En met hem circa duizend andere kermisondernemers in Nederland. ,,Vrijdag zou ik op de voorjaarskermis in Helmond het seizoen starten, waarna komende maand kermissen in Purmerend en Lochem op de agenda staan. Hoogtepunt is Koningsdag op het Malieveld in Den Haag.”

Dat zit er echter niet in. Van Tols Turbo Polyp staat voorlopig stof te vangen in de opslag. Tot 1 juni zijn alle evenementen verboden verklaard, inclusief ruim vijfhonderd kermissen. ,,Wij zijn een seizoensbusiness”, zegt Van Tol, die ook bestuurslid is van de Bovak, de Nationale Vakbond van Kermisbedrijfshouders die vijfhonderd ondernemers vertegenwoordigd. ,,Van april tot en met oktober moeten wij al ons geld verdienen. De wintermaanden kennen wij geen tot nauwelijks inkomsten, sommige collega's hebben nog een oliebollenkraam, that's it.”

Aan dat inkomstengebrek in de winter zijn kermisexploitanten gewend, aldus Van Tol. ,,Onze totale bedrijfsvoering is erop ingericht. De meeste facturen lopen in de periode dat we inkomsten hebben.” Hij trekt de vergelijking met een ijsbeer die in winterslaap gaat. ,,Bij het ontwaken in het voorjaar is het vet verdwenen en moet de beer dringend eten.”

Door de coronacrisis dreigt een kaalslag, vreest de Bovak. ,,Sommige ondernemers zeggen: Hans, ik weet überhaupt niet hoe ik straks boodschappen moet doen.” De belangenclub spreekt van een domino-effect, waarbij exploitanten met de grootste, dure attracties het eerst omvallen. ,,Attracties als de Booster, de hoge zweefmolen of dat megareuzenrad zijn op elke kermis de krenten in de pap, dankzij hen kan ook de kleine ondernemer met zijn of haar suikerspinkraam een boterham verdienen. Wij zijn een verzameling losse ondernemers, die het samen moet bolwerken.”

Kermisvakbond Bovak pleit daarom voor royalere steunmaatregelen. Exploitanten vallen weliswaar onder het noodpakket van het kabinet dat minister Eric Wiebes (EZ&K) vorige week dinsdag bekendmaakte, maar dat is een druppel op een gloeiende plaat. ,,Als zelfstandigen hebben we recht op 1500 euro per maand en eenmalig 4000 euro. Onze bedrijfsvoering is véél duurder.” Hoogstens helpt het dat kermisexploitanten de vooruitbetaling voor de dure vergunningen om op kermissen te staan – vaak dertig procent van het totaalbedrag – nog terugkrijgen. ,,Voorlopig hebben we daar echter geen cent van gezien.”

Liefst zou de Bovak een voorschot willen ontvangen. ,,We horen Wiebes, Rutte en Hoekstra zeggen dat de zakken van het kabinet diep genoeg zijn. Ik hoop dat dat zo is.” Gebeurt dat niet, dan vreest de Bovak dat de hele branche door corona bezwijkt en er volgend jaar geen kermissen meer gehouden kunnen worden. ,,Dit is zonder precedent, deze coronacrisis is het ergste wat ik gedurende mijn leven heb meegemaakt”, zegt Van Tol. ,,Normaliter is het weer de enige grote onzekere factor. Een regenachtige, koele periode kan je voorjaar breken.”

Hij legt uit dat kermisexploitanten één grote familie vormen. ,,Bij een financieel probleem kun je normaliter altijd bij iemand terecht. Pietje helpt Klaas, Klaasje helpt Piet en anders is er wel een familielid. Door corona kan dat niet: iedereen zit in hetzelfde schuitje.”

Kermisvakbond Bovak hoopt en bidt dat de coronamaatregelen na 1 juni niet verlengd hoeven te worden. ,,We hebben mensen altijd vermaakt, iets wat juist nú belangrijk is. We bestaan al sinds de twaalfde eeuw, het woord komt van de ‘kerkmis’. Eeuwenlang hebben we ons aangepast. Het kan toch niet zo zijn dat twee, drie maanden corona de nekslag voor onze beroepsgroep betekenen?”