,,We gaan er van uit dat de gasprijs ook volgend jaar nog een stuk hoger ligt dan de afgelopen jaren’’, zegt Madeline Buijs, sectoreconoom bij ABN Amro. En de gevolgen zijn fors blijkt uit het onderzoek. Hogere prijzen en teruglopende winsten zijn twee waarschijnlijke gevolgen. ,,Er staat ons nog heel veel te wachten.’’

Alleen al de twintig meest energie-intensieve sectoren hebben in een normaal jaar een energierekening van zo’n 7 miljard euro. Dit jaar zijn de variabele energietarieven al 3,5 keer zo hoog als de afgelopen jaren. Dat betekent dat bedrijven voor miljarden meer aan energie kwijt zijn.

De grote verbruikers hebben over het algemeen de prijzen voor hoogstens een paar maanden vastgezet. Langlopende contracten zijn er weinig, omdat die meestal hogere tarieven hebben dan de dagprijzen. Bovendien geldt bij langlopende contracten vaak een afnameplicht, wat de flexibiliteit van de bedrijven beperkt.

Bedrijven voelen de hogere prijzen dus al of zullen ze binnenkort gaan merken. Sectoren die zwaar getroffen worden zijn onder andere de glastuinbouw, chemie, papierindustrie, metaalproducenten, voedingsindustrie, wasserijen en de producenten van bouwmaterialen. Vooral bij de fabricage van bakstenen en cement wordt veel energie verbruikt.

Het wordt spannend in hoeverre bedrijven er in slagen die hogere kosten door te berekenen aan de afnemers. Veel bedrijven hebben maar kleine marges. Als ze de hogere prijzen niet kunnen doorberekenen vaagt dat de hele winst weg. Dat speelt bij de glastuinbouw, de chemie, maar ook bij de meelindustrie bijvoorbeeld.

In hoeverre bedrijven de kosten kunnen doorgeven aan de afnemers is onzeker. De glastuinbouw kan bijvoorbeeld moeilijk kosten doorberekenen als er tegelijkertijd veel aanbod van goedkope groente uit Spanje of Marokko is. Metaalbedrijven die aan de auto-industrie leveren staan ook behoorlijk zwak tegenover de inkoopmacht van de autofabrikanten. Dat geldt ook voor de voedingsindustrie. De supermarkten zullen niet staan te springen om hogere prijzen te betalen.

In veel sectoren wordt ook gewerkt met langjarige contracten. Dan staat de prijs ook vaak vast. Dan is het voor toeleveranciers moeilijk om tussentijds de prijs aangepast te krijgen.

Een zwakke onderhandelingspositie hangt vaak samen met kleine marges. De kans dat bedrijven in de verliezen raken is dan ook groot. Dat hoeft nog niet direct desastreus te zijn. ABN Amro verwacht dat de energieprijzen in 2023 weer terugkeren naar meer normale niveaus. Bedrijven die wat vet op de botten hebben zullen minder moeite hebben met de hoge energieprijzen dan bedrijven die er financieel al zwak voorstaan.

De hoge energieprijzen raken de bedrijven ook op een andere manier. De vraag van consumenten naar producten zal minder worden, is de vrees. Ten eerste moeten huishoudens een groter deel van hun inkomen aan de eigen energierekening besteden.

Als producten duurder worden betekent dat ook minder vraag van de consument naar die producten. Er is simpelweg minder geld te besteden. Een tijdje kan de consument de miljarden aan spaargeld nog gebruiken voor extra consumptie, maar die kans lijkt niet erg groot. Zeker als de situatie wat onzeker wordt houden huishoudens graag een spaarbuffer aan.

Niet alle bedrijven hebben last van de hogere energieprijzen. Bedrijven die eigen energie opwekken of erg energie-efficiënt werken hebben een duidelijk kostenvoordeel. Dat zal alleen maar groter worden naarmate de energieprijzen langer hoog blijven. Verduurzaming loont, concludeert ABN Amro daarom.