,,We verbazen ons over het besluit van het kabinet om het tabaksverbod voor supermarkten in 2024 in te laten gaan. We begrijpen niet waarom de overheid niet kiest voor één duidelijke datum waarna tabak alleen nog in tabaksspeciaalzaken verkrijgbaar is’’, aldus een woordvoerder van het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL), de belangenbehartiger van de supermarkten. 

Deze ongelijkheid gaat volgens het CBL met name de kleine winkeliers buiten de grote steden hard raken. ,,Zij verliezen nu klanten aan het tankstation of de lectuurshop die in hetzelfde gebied opereren.’’ Met de sigarettenverkoop zijn jaarlijks nu nog miljarden euro’s gemoeid. Een groot deel daarvan wordt aan de man gebracht door supermarkten.

De supers werken volgens het CBL graag mee aan de ambitie om te komen tot een rookvrije generatie. ,,Maar als wij in 2024 stoppen met de verkoop van tabak, dan verplaatst de verkoop simpelweg naar andere kanalen.’’

De ministerraad stemde vandaag definitief in met het voorstel van staatssecretaris Blokhuis (CU, Preventie) dat tabaksverkoop in supermarkten verboden zal zijn vanaf 2024. Vanaf 2022 zijn sigarettenautomaten verboden en vanaf 2023 wil Blokhuis de online verkoop ‘de pas afsnijden’. In 2030 moet tabak alleen nog in speciaalzaken verkrijgbaar zijn.

Het verkoopverbod van tabak in supermarkten zal er volgens Blokhuis voor zorgen dat op termijn zo’n 60.000 mensen minder overlijden aan de gevolgen van roken dan zonder het verbod. Ongeveer de helft van de rokers overlijdt uiteindelijk aan de gevolgen ervan, en volgens de staatssecretaris zorgt het verbod ervoor dat 120.000 mensen minder roken in 2030.

De maatregelen zijn een uitwerking van het nationaal preventieakkoord, waarin staat dat het aantal verkooppunten van tabak de komende jaren omlaag gaat. Uiteindelijk zullen later ook de tankstations een ban krijgen, maar dat zal niet voor 2030 zijn, aldus ingewijden.

Staatssecretaris Blokhuis heeft al aan het begin van deze kabinetsperiode de oorlog verklaard aan het roken. Niet veel later sloot hij een breed preventieakkoord waarin werd afgesproken dat in 2040 kinderen niet meer beginnen met roken. En dat zwangere vrouwen niet meer roken. Ook staat er dat het aantal rokende volwassenen moet dalen naar maximaal 5 procent (nu iets minder dan een kwart).

Blokhuis houdt vooralsnog voet bij stuk: de Rijksoverheid heeft vanaf 1 april 2020 de accijns op tabak verhoogd. Ook zijn sigaretten, shag, sigaren, e-sigaretten en aanverwante producten niet meer te zien bij de verkooppunten, zoals supermarkten. Verder krijgen de verpakkingen dezelfde donkergroen-bruine kleur. Verder werd geregeld dat alle schoolterreinen vanaf schooljaar 2020-2021 rookvrij zijn.

Pomphouders en tabaksspeciaalzaken kijken met gemengde gevoelens naar het aankomende verbod voor supermarkten om sigaretten te verkopen. Ewout Klok, pomphouder in Hoogeveen en tevens voorzitter van brancheorganisatie BETA, wijst erop dat het kabinet erop inzet dat tabak vanaf 2030 alleen nog maar in echte speciaalzaken te koop is. Dan verliezen pomphouders alsnog deze belangrijke inkomstenbron, zegt hij. Klok schat in dat sigaretten, shag, sigaren en e-sigaretten nu nog goed zijn voor ongeveer 60 procent van de omzetten in winkeltjes bij tankstations.

Hij begrijpt de gezondheidsbezwaren rond roken, maar wijst er ook op dat er al veel maatregelen zijn genomen om roken minder aantrekkelijk te maken. Volgens hem moet je dan denken aan bijvoorbeeld de neutrale verpakkingen van sigaretten. Wat Klok wel positief vindt is dat pomphouders nog een aantal jaar de tijd krijgen om naar alternatieve inkomstenbronnen te zoeken.

Dat laatste merkt ook Jos Zuijdwijk op. Hij is voormalig eigenaar van een Primera-winkel en tegenwoordig voorzitter van tabaksdetailhandelorganisatie NSO. Zuijdwijk is niettemin somber over de vooruitzichten. Doordat er steeds minder mensen roken neemt de sigarettenverkoop eigenlijk al elk jaar af. Wat Zuijdwijk daarnaast vervelend vindt is dat de overheid nu van hogerhand ingrijpt met een verkoopverbod. Hij benadrukt voorstander te zijn van een vrije markt.

In februari kwamen CDA en GroenLinks met een voorstel om tabak alleen nog maar in speciaalzaken te verkopen: