Het vonnis is een wereldwijd unicum. Nooit eerder verplichtte een rechtbank een groot oliebedrijf tot meer actie tegen de uitstoot van broeikasgassen. Die uitstoot draagt bij aan de opwarming van de aarde en daar moet Shell iets tegen doen, vinden de rechters. De rechter noemt het duidelijk dat de uitspraak ‘verstrekkende gevolgen kan hebben bijvoorbeeld voor de groei van Shell en voor investeringen in fossiele brandstoffen die het nu mogelijk zal moeten nalaten’. Het tegengaan van gevaarlijke klimaatverandering rechtvaardigt echter dat soort offers, oordelen de rechters.

In een reactie meldt Shell miljarden te investeren in koolstofarme energie. ,,Zoals laadpunten voor het opladen van elektrische voertuigen, waterstof, duurzame energiebronnen en biobrandstoffen. We willen de vraag naar deze producten vergroten en onze nieuwe energiebedrijven nog sneller opschalen.’’ 

Ook het oliebedrijf onderschrijft de noodzaak om de klimaatverandering aan te pakken. ,,Daarom hebben we onze inspanningen versneld om tegen 2050 een energiebedrijf met netto nul uitstoot te worden, meebewegend met de samenleving, met korte termijn doelstellingen om onze vooruitgang te volgen.”​ Shell verwacht wel in beroep te gaan tegen ‘de teleurstellende uitspraak van de rechtbank.’

De zaak tegen Shell was aangespannen door Milieudefensie, gesteund door ruim 17.000 burgers. Ook andere organisaties, waaronder Greenpeace, Jongeren Milieu Actief en de Waddenvereniging, sloten zich aan als mede-eiser.

Milieudefensie is uitzinnig van vreugde. Donald Pols, directeur van Milieudefensie: ,,Dit is echt geweldig nieuws en een gigantische overwinning voor de aarde onze kinderen en voor ons allemaal. De rechter laat er geen twijfel over bestaan: Shell veroorzaakt gevaarlijke klimaatverandering en moet daar nu snel mee stoppen.”  

Omdat de kans bestaat dat Shell de reductie in 2030 niet gaat halen, legde de rechtbank de eis toch op. Het argument van Shell dat andere oliebedrijven de plaats in zullen nemen, gaat volgens de rechtbank niet op. Ook andere landen en bedrijven moeten de CO2-uitstoot verminderen. 

Met de uitspraak is er een voorlopig einde aan een lange procedure. De milieuorganisaties stapten in april vorig jaar naar de rechter omdat ze vinden dat het bedrijf de komende tien jaar de uitstoot van broeikasgas moet halveren. Shell behoort volgens de milieuactivisten tot de 25 meest vervuilende bedrijven ter wereld.

Roger Cox, de advocaat van Milieudefensie denkt dat de uitspraak ‘de wereld gaat veranderen'. ,,Wereldwijd staan mensen in de startblokken om oliemaatschappijen in hun eigen land aan te klagen naar ons voorbeeld. En dat niet alleen. Oliemaatschappijen zullen veel terughoudender worden met investeringen in fossiele, vervuilende brandstoffen. Het klimaat heeft vandaag gewonnen.”

SchipholWatch, een actiegroep tegen de verdere groei van de luchthaven, denkt dat de uitspraak ook gevolgen heeft voor KLM. ,,Voor KLM heeft dit potentieel grote gevolgen. Veel andere afnemers van Shell kunnen overschakelen om klimaatvriendelijker energieproducten. Voor de luchtvaart zijn die nauwelijks beschikbaar. Een reductie van 45 procent van de CO₂-uitstoot betekent voor vliegmaatschappijen niets minder dan een reductie van het aantal vluchten met 45 procent’’, meldt de actiegroep 

De uitspraak is in lijn met het Klimaatakkoord van Parijs. Daarin spraken wereldleiders eind 2015 af dat de opwarming van de aarde moet worden beperkt tot 2 graden en bij voorkeur tot 1,5 graad ten opzichte van het pre-industriële tijdperk. Dat is nodig om klimaatverandering tegen te gaan. De opgelegde reductie van het broeikasgas past daarin.

,,Samen met toeleveranciers en afnemers is Shell verantwoordelijk voor heel veel CO2-uitstoot, meer dan die van veel landen’’, stelt de rechtbank vast. De rechter stelt dat er ernstige risico's zijn verbonden aan de uitstoot, zoals overstromingen, ziektes en slechte luchtkwaliteit.  En dat raakt de mensenrechten zoals ‘recht op leven en recht op ongestoord gezinsleven’. 

Shell moet ‘het hare doen om bij te dragen aan het tegengaan van gevaarlijke klimaatverandering’, zei de rechter die de uitspraak deed. Voor de rechtbank staat vast dat de multinational bijdraagt aan de opwarming van de aarde ‘vanwege de enorme omvang van de CO2-uitstoot waar ze verantwoordelijk voor is’. De rechters verwijzen in het vonnis onder meer naar de inzichten van VN-klimaatpanel IPCC. Dat heeft scenario’s opgesteld waaraan voldaan moet worden om de uitstoot zodanig snel terug te brengen dat de opwarming van de aarde niet boven de 1,5 graad uitkomt.

Een ander cruciaal punt in de uitspraak, is dat de rechter het heeft over de netto uitstoot. Dat betekent dat het Shell is toegestaan om compenserende maatregelen te treffen. Shell wil dat bijvoorbeeld doen door bomen te planten die CO2 opnemen, en door CO2 af te vangen en ondergronds op te slaan, zodat het niet de lucht in gaat. Op dat punt had Milieudefensie meer geëist: de organisatie vindt de plannen die Shell hiervoor heeft onrealistisch.

Bekijk onze trending nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: