Rogier Schulte beweegt zich in twee werelden die soms diametraal tegenover elkaar staan. Terwijl hij onder de naam lighthouse farms overal in Europa de boeren van de toekomst opzoekt, wordt er in Nederland meerdere keren fel geprotesteerd door boeren die helemaal geen toekomst meer zien door stikstofproblematiek en emissierechten.

,,Ik kan de beweegredenen van de boze boeren goed begrijpen, zegt Schulte. ,,Ik snap dat er frustratie is. Er moet een heleboel gebeuren om te zorgen dat de Nederlandse landbouw duurzaam kan blijven bestaan. Maar de roep om oplossingen wordt zonder pardon voor de voeten van de boer zelf geworpen.’’

Wie wil zien hoe de landbouw er over dertig jaar uit moet zien in Nederland, moet volgens Schulte op de lighthouse farms gaan kijken. ,,Deze boeren zijn al klaar voor 2050. Met hen kijken we : waarom lukt het hen wel?’’ Van al die boerderijen moeten Nederlandse boeren weer kunnen leren. ,,We hopen dat er voor iedere boer één lighthouse farm in Europa is die kan laten zien wat er in zijn of haar vakgebied allemaal mogelijk is.’’

Een van de voorbeelden is een megaboerderij in Letland. Daar is de melk van de duizend koeien niet langer het belangrijkste product. Dat is namelijk de mest waarmee in mestvergisters biogas wordt gemaakt. Dat gas levert stroom, maar ook warmte voor de andere tak van het bedrijf: het kweken van steur en paling. Wederom draait het hier niet om het schijnbare hoofdproduct: de vis, maar om de visseneitjes: kaviaar. Zo grijpt alles in één.

Dit denken inspireert, zegt Schulte. Hoewel het volledige idee overnemen in dit krappe Nederland, met alle stikstofproblemen, niet de doelstelling is. Maar de inspiratie is een antwoord op de groeiende polarisatie in het debat over stikstof, grond, en schone lucht.

De een zegt: veestapel halveren. De ander bezweert bij hoog en bij laag dat minder vee niet kan, omdat de Nederlandse export nodig is in de wereld. ,,Dat laatste hoor ik boeren in ieder Europees land zeggen”, zegt Schulte. ,,Dus dat gaat niet op.’’ Maar ook het andere uiterste is geen goed uitgangspunt, meent hij. ,,Halvering van de veestapel kan hoogstens een mogelijke uitkomst ergens van zijn. De vraag moet zijn: wat is duurzaam voor de boer van de toekomst? Pas dan stel je de vraag: hoeveel dieren zijn daarbij nodig?’’

Van de lighthouse farms leerde Schulte één ding heel duidelijk: out of the box-denken loont. ,,In Finland hebben ze een manier gevonden om op een graanbedrijf biogas te gaan produceren én daarmee tegelijkertijd de productie van het graan te verhogen. De ongeschreven wet is dat als je één ding meer doet, je het andere minder gaat doen. Dat hebben ze doorbroken. En dat bedrijf is nu de reden dat het Finse ministerie van landbouw actief kijkt hoe ze met andere regels ervoor kunnen zorgen dat meer boeren dit voorbeeld kunnen volgen.”

Een andere belangrijke les was: géén van de voorbeeldboeren was een lone hero. Ze hebben allemaal goede netwerken, waardoor ze gebruik kunnen maken van expertise van anderen, bijvoorbeeld bij allerlei regels. Schulte weet dat dit voor lang niet alle boeren geldt. En dus komt hij weer terug bij de overheid. Die kan de kennis van de voorbeeldboeren gebruiken om andere boeren te enthousiasmeren. Of om juist regels voor iedereen aan te passen.