Hulpgroep voor dwangmatige eters bestaat 60 jaar: Samen eetproblemen te lijf

Stel, je gaat met een groepje vrienden naar Rome. Vijf dagen gezelligheid. Maar je weet nu al dat je er een van die dagen niet bij bent. Dan ben je 'ziek'. Dat wil zeggen: je verschanst je op je hotelkamer, doet net of je ziek bent en zodra de rest van de groep op pad is, ga jij eten, snoepen. Stiekem en heel erg veel. Dit heet Binge Eating Disorder (BED), een dwangmatige eetverslaving, legt Heleen uit ('we gebruiken geen achternamen, we zijn anoniem').

Het zijn vooral mensen die op wat voor manier dan ook dwangmatig met eten bezig zijn die zich melden bij de Overeaters Anonymous (OA), vertelt ze. ,,Je hebt die zucht om te eten. Het is een ziekte, net zoals drugsverslaving of alcoholisme een ziekte is.'' Heleen is woordvoerster van de landelijke OA.

De OA is geen dieetclub, maar een herstelprogramma. Het is qua opzet vergelijkbaar met de AA (anonieme alcoholisten) en NA (anonieme verslaafden). De deelnemers komen bijeen op 'meetings'; hier wordt niet ge- en veroordeeld, maar ervaring, kracht en hoop worden er met elkaar gedeeld.

De deelnemer werkt in twaalf stappen aan herstel. Het enige wat nodig is om deel te nemen aan de bijeenkomsten is het verlangen om te stoppen met dwangmatig eten. Het kan overigens ook gaan om 'ondereten' (denk aan anorexia) of dwangmatig overeten met compensatiedrang (zoals boulimia). Dwangmatige eters die voor het eerst een OA-meeting bezoeken hebben vaak al een lange weg van diëten, overmatig sporten en soms ook professionele hulp achter de rug.

In Eindhoven is er pas enkele jaren een groep actief, en dat terwijl de OA dit jaar wereldwijd zestig jaar bestaat. De eerste bijeenkomst van Overeaters Anonymous werd op 19 januari 1960 in Los Angeles gehouden. Sindsdien is OA wereldwijd gegroeid tot 6500 bijeenkomsten in meer dan 75 landen. De Nederlandse OA werd in 1982 opgericht; in ons land zijn inmiddels 26 groepen actief.

Joanita (44) komt nu zo'n anderhalf jaar bij de OA in Eindhoven. Wekelijks is er een meeting. Net als de andere deelnemers gebruikt ze alleen haar voornaam. Dat hoort bij de tradities van de OA; leden treden niet herkenbaar naar buiten toe. Veel deelnemers schamen zich voor het eetprobleem, hebben last van overgewicht (dit hoeft overigens niet) en voelen zich schuldig. ,,Die veroordeling van mensen. Ik was obsessief bezig met eten, en heb de OA op internet gevonden. Na een tijdje heb ik eens gebeld.''

De opluchting was enorm bij de eerste kennismaking. ,,Er viel toen echt iets van me af. Je denkt altijd dat het aan je eigen zwakheid ligt, en dat het alleen maar een kwestie van wilskracht is. Wat mij vooral helpt is de herkenning. Dat is zo mooi, elke keer weer zie ik dat ik niet de enige ben en dat geeft juist die verbondenheid met elkaar.''

Nieuwkomers krijgen een lijst met namen en telefoonnummers van de andere deelnemers, zodat ze altijd iemand kunnen bellen. Het begint bij het toegeven dat je een probleem met eten hebt en herkennen wanneer je om de verkeerde reden eet, of juist niet eet, maakt Joanita duidelijk. Het stappenplan volg je buiten de groepsbijeenkomsten, samen met een 'sponsor'. Dat is iemand anders uit de groep met meer ervaring.

Over het waarom van een eetobsessie zegt Joanita: ,,Je hebt op de een of andere manier een verstoorde relatie met eten. Wat mij opvalt is dat in veel gevallen de basis niet goed is, dat er iets in het leven van mensen gebeurd is wat meestal niets met eten te maken heeft. Eten is een middel om met bepaalde gevoelens om te gaan.''

Ter ere van het zestigjarig bestaan houdt de OA tot en met vrijdag een open meetingweek op diverse plaatsen in het land. In Eindhoven is dat dinsdag 21 januari, van 19.30 tot 20.45 uur, Stichting Bomanshof, Pastoriestraat 147.