Wereldberoemde Hongaarse meesterpianist laat muziek opwellen vanuit de stilte

,,Muziek is mijn leven”, aldus András Schiff: ,,Eerst is er stilte, dan ontstaat er een wonder met klanken, structuren en emoties, die moeilijk te verwoorden of te verklaren zijn. Tot slot keert de stilte weer terug.” Deze uitspraak tekent de grote kunstenaar die zich met een natuurlijke vanzelfsprekendheid altijd op de essentie van composities weet te richten.

De in 1953 te Boedapest geboren musicus, een echte globetrotter, woonde in Oostenrijk, Duitsland, Italië, Engeland en ook in Japan, de bakermat van zijn echtgenote violiste Yuko Shiokawa.

Hij studeerde aan de Lisztacademie in zijn geboortestad en in Londen bij George Malcolm, die hem de geheimen leerde van historische instrumenten, zoals de fortepiano. Zijn laatste onlangs uitgegeven cd-album met de twee pianoconcerten van Brahms speelde hij op een oude Blüthner-vleugel uit 1859. Een revolutionaire visie: de gebruikelijke volumineuze zware jas van Brahms werd een gloednieuwe lichte outfit.

Hij verliet al decennia geleden zijn geboorteland en wenst er zelfs geen voet meer te zetten zolang er de dictatoriale wind van Viktor Orbán blijft waaien. Schiffs Joodse familie werd in de Tweede Wereldoorlog zwaar getroffen. Zijn moeder en vader verloren hun partners, de laatste ook een 4-jarig zoontje. Zij overleefden allebei het concentratiekamp en vonden elkaar na de oorlog. András werd hun enige nazaat en hij neemt terecht flinke standpunten in tegen racisme en antisemitisme.

Vanwege deze felle kritiek is hij in Hongarije een ‘persona non grata’ geworden. Schiff ontwikkelde zich tot een toonaangevend kunstenaar, als pianist en dirigent, won talloze prijzen, maakte onderscheidende opnames en schreef boeken. Bescheidenheid en nederigheid blijven hem sieren, hij wil dienaar van de muziek zijn. De virtuoze pianoliteratuur van Liszt en Rachmaninov laat hij links liggen, expert is hij in het klassieke repertoire van Bach, Mozart, Beethoven, Schubert en Schumann, maar breekt ook lansen voor andere toondichters zoals Janácek en Bartók.

Zijn concert, door corona uitgesteld, vindt vrijdag 3 februari eindelijk in Eindhoven plaats. Het programma wilde hij niet bekend maken, op het podium zal hij zijn keuze gaan toelichten. Welke muziek er gaat opwellen uit de stilte blijft dus nog even stil.

Voor elk recital pleegt hij een lichte buiging te maken naar de piano, als bedankje voor het instrument dat zorgt voor zijn communicatie met de grote componisten. Hij is ook een gedreven docent onder andere aan de Barenboim-Akademie in Berlijn.

Eén van de idealistische doelstellingen van dit instituut is jonge mensen met elkaar te verbinden door de kunst, en Schiff wil graag ‘een muzikale vredesduif’ zijn. Hij bezit een hekel aan ‘de leeghoofdigheid’ van vele huidige pianisten die mechanisch schitteren maar niet snappen waar ze mee bezig zijn. Het advies aan hen: ,,Elke dag Bach spelen”, net als hij zelf doet. Zijn indrukwekkende musiceerkunst kan voor ons een reden zijn om óók een buiging te maken. Niet voor de piano maar voor de bespeler: de filosofische grootmeester.

Recital pianist András Schiff, vrijdag 3 februari Muziekgebouw Eindhoven, 20.15u. Op 5 februari ook te zien in Concertgebouw Amsterdam