Dat is zijn de belangrijkste conclusies van de Commissie Doorstroomvennootschappen, onder leiding van topambtenaar Bernard ter Haar, die vandaag haar eindrapport presenteerde. Internationaal gezien ‘is Nederland een buitenbeentje’, schrijft de commissie. Het Nederlandse vestigingsklimaat trekt mogelijk ook ‘minder integere, of zelfs criminele, geldstromen’ aan, aldus Ter Haar.

Buitenlandse bedrijven maken veel gebruik van gunstige wet- en regelgeving in ons land om over de winsten die zij elders behalen zo min mogelijk belasting te betalen. Dat gebeurt via zogenoemde doorstroomvennootschappen. Die worden ook wel brievenbusfirma’s genoemd, omdat zij in Nederland vaak weinig tot geen echte economische activiteiten hebben.

Deze brievenbusfirma’s zijn goed voor een paar duizend banen en dragen jaarlijks een paar honderd miljoen aan belastingen af. Dat staat volgens de commissie niet in verhouding tot de gederfde belastingopbrengsten van andere landen, naar schatting zo’n 20 miljard, en de reputatieschade voor Nederland.

De overheid legde bedrijven die op deze manier hun belastingaanslag zo laag mogelijk houden tot voor kort ‘geen strobreed in de weg’, zegt Ter Haar. De laatste jaren heeft Nederland evenwel een aantal maatregelen genomen om minder aantrekkelijk te worden als vestigingsland voor doorstroomvennootschappen. 

Die hebben echter nog niet geleid tot een duidelijke en blijvende afname van geldstromen naar landen met een mild belastingklimaat.  ,,We zien in de cijfers nog niet echt dat Nederland een normaal land is geworden”, aldus Ter Haar. Kanttekening daarbij is dat nog niet van alle maatregelen de effecten al helemaal zichtbaar zijn. 

Nederland kent dan ook nog steeds een groot aantal van deze doorstroomvennootschappen. In 2019 waren het er circa 12.400, goed voor een bedrag van ongeveer 4500 miljard euro, oftewel 5,5 keer de omvang van de Nederlandse economie. Over dit bedrag wordt geen belasting geheven - dat gebeurt alleen over de inkomende en uitgaande betalingen.

Tekst gaat verder onder de foto

Ook op de werkgelegenheid hebben deze bedrijven weinig positief effect, omdat het hierbij om naar schatting 3000 tot 4000 banen gaat. De schatkist ontving in 2019 naar schatting 650 miljoen euro van doorstroomvennootschappen, oftewel 0,2 procent van de totale belastinginkomsten.

Dat Nederland hoog staat op lijstjes van doorstroomlanden of belastingparadijzen is ‘mede het gevolg van vroegere succesvolle marketing van Nederland als hub voor internationale expansie. Het heeft echter geleid tot een erfenis waar Nederland op gepaste wijze afscheid van moet nemen om nationaal en internationaal geloofwaardig te blijven’, stelt Ter Haar. 

Om de situatie te veranderen roept de commissie het kabinet onder meer op tot meer transparantie over doorstroomvennootschappen. Ook moet het toezicht op de sector versterkt worden, en zouden dergelijke bedrijven meer moeten rapporteren over hun activiteiten. ,,Die maatregelen maken Nederland minder aantrekkelijk voor brievenbusfirma’s en kunnen ervoor zorgen dat Nederland van een buitenbeentje verwordt tot een land met een normale positie ten aanzien van doorstroomvennootschappen.”

Hoewel sommige regels in eigen land strenger kunnen, denkt Ter Haar dat Nederland vooral in internationaal verband harder zijn best moet doen om tot stevige afspraken te komen. ,,Dan weet je ook zeker dat het echt minder wordt, en je de doorstroom niet alleen verlegt naar een ander land.”

Kijk hier onze nieuwsvideo's: