‘Onbekend’ virus waarmee veel mensen besmet raken: dit moet je weten over HPV

Het HPV-vaccin beschermt voor 90 procent tegen dit seksueel overdraagbare virus. De leeftijd waarop de inenting gratis werd verstrekt was eerst 13 jaar, maar onlangs is deze leeftijdsgrens verlaagd naar 10 jaar. Ook worden nu zowel meisjes als jongens ingeënt.

1. Wat is HPV?
HPV staat voor humaan papillomavirus. Het is een virus dat erg besmettelijk is en dus veel voorkomt, bijna iedereen wordt minstens een keer in zijn leven besmet met HPV. Je krijgt het via seksuele handelingen. Er zijn veel verschillende typen. Vaak merk je niets van een infectie en meestal ruimt je lichaam de infectie binnen 1 tot 2 jaar op.

,,Maar soms gebeurt dat niet en ontwikkelt zich kanker’’, legt Jeanne-Marie Hament, programmadirecteur van het RIVM uit. ,,Baarmoederhalskanker bijvoorbeeld, maar ook kanker bij de penis, anus, schaamlippen, vagina, en mond- en keelholte komen voor.’’ Jaarlijks krijgen in Nederland naar schatting ruim 1100 vrouwen en bijna 400 mannen kanker door HPV.

2. Waarom is het HPV-virus nog relatief onbekend?
,,Toen we in 2009 begonnen met inenten, bestond er nog relatief weinig kennis over HPV in de maatschappij’’, legt Hament uit. ,,Er was nogal wat desinformatie. Bovendien waren de deskundigen het niet altijd eens.’’ Er was dus een aanloop nodig om het virus goed in beeld te krijgen. Inmiddels is er veel meer bekend over het virus en is het vertrouwen in het vaccin 180 graden gedraaid.

Toch ligt de vaccinatiegraad nog wel wat lager dan bij de andere vaccinaties in het programma. Hament verklaart: ,,Het duurt gemiddeld 10 tot 15 jaar voor je kanker ontwikkelt door het virus. Mensen, en zeker jongeren, leven in het nu. Ze denken: ik weet nog niet of ik me wil laten vaccineren, ik zie het allemaal wel. Of ze vergeten het. Niet zo verwonderlijk, want het is een groep die niet bezig is met ziekte. Jongeren zijn druk met studie of werk, met het opbouwen van hun leven.’’

Begrijpelijk dus, maar wel enorm zonde, want ‘iedereen kent wel iemand met een uitstrijkje met een ongunstige uitslag. Daar had je dus in het verleden iets aan kunnen doen. Want iedereen, ook al heb je nog zo’n goede weerstand, kan kanker krijgen’.

3. Waarom is inenten belangrijk?
Juist omdat het HPV-virus zo besmettelijk is en je niet weet of je het bij je draagt, moet het goed worden aangepakt. Hament: ,,Iedereen moet de mogelijkheid krijgen om zich te kunnen beschermen. Daarom is er een Rijksvaccinatieprogramma. Het vaccin helpt dus niet alleen tegen bovengenoemde soorten kanker, maar zorgt ook dat je je toekomstige partner niet besmet.’’

Een HPV-vaccinatie beschermt voor ongeveer 90 procent tegen HPV-infecties door de typen 16 en 18. Deze leiden het vaakst tot kanker.

4. Voor wie is het vaccin?
Voor jongeren vanaf 10 jaar. In 2009 werd begonnen met de vaccinatie van meisjes vanaf 13 jaar. Vanaf 2022 krijgen ook jongens de vaccinatie tegen HPV aangeboden. ,,Onderzoek wees uit dat ook mannen kanker kunnen krijgen door een HPV-infectie. Daarom krijgen nu ook jongens een oproep’’, aldus Hament.

Ook iemand van bijvoorbeeld 15 jaar die nu ongevaccineerd is, kan zich alsnog melden. Hament: ,,Er is een inhaalmogelijkheid voor kinderen van 10 tot en met 18 jaar. In 2022 was de helft van deze groep uitgenodigd, dit jaar ontvangt de andere helft een uitnodiging.’’ De groep tot en met 18 jaar kan zich bij de jeugdgezondheidszorg laten vaccineren.

En wat als je 19 jaar of ouder bent? ,,Iedereen met geboortejaar tussen 1996 en 2003 kan zich alsnog melden bij de GGD.’’ 13 procent van de jongeren heeft reeds gehoor gegeven aan de oproep. ,,Dat is niet superhoog, maar het is wel een mooi begin’’, concludeert Hament. ,,Er is nog driekwart jaar te gaan.’’ Ze raadt iedereen uit de doelgroep aan dit jaar nog beide prikken te halen. ,,Na december 2023 moet je de inentingen zelf betalen, in totaal zo tussen de 300 en 400 euro. Dus het is goed om nu te doen.’’

5. Wat als een jongere niet wil of je als ouder twijfelt?
,,Niemand heeft zin in een prik’’, stelt Hament. ,,Maar het is van levensbelang, dus ga als ouder het gesprek met je kind aan. Zeg bijvoorbeeld: ‘Ik kan me voorstellen dat jij er nog niet mee bezig bent, maar het is toch goed om er even bij stil te staan’.’’ Hament adviseert ook om het gesprek niet zozeer over seks te laten gaan als je puber daar niet op zit te wachten, maar over het voorkomen van een infectie die kanker veroorzaakt.

Voor twijfelaars is er ook de hpvkeuzehulp. Deze tool, ontwikkeld door TNO in samenwerking met de Universiteit van Maastricht, is opgezet om zowel ouders als kinderen te helpen bij het maken van een keuze over HPV-vaccinatie. Hament: ,,Aan HPV overlijden jaarlijks 400 mensen. Die zijn allemaal te voorkomen door een vaccin. Sowieso: dat er een vaccin tegen kanker bestaat is toch enorm bijzonder.’’