Wat kun je doen als iemand in je omgeving suïcidaal is?
Praten over zelfmoordgedachten kan anoniem: chat via 113.nl, bel 113 of bel gratis 0800-0113.
De Vlaamse Kirsten Pauwels is de directrice van de Belgische Zelfmoordlijn en het Centrum ter Preventie van Zelfdoding. Lore Vonck, ook uit België, is coördinator-voorzitter bij Werkgroep Verder, een organisatie voor nabestaanden na zelfdoding.
Meer dan tien jaar geleden ondernam Lore een zelfmoordpoging. Achteraf zocht ze professionele hulp: stapje voor stapje erkende ze dat ze in een diepe put zat, maar dat ze er ook weer uit kon klimmen. ,,Het mooie is dat ik mijn zwartgallige periode niet vergeet, maar dat ik mijn lessen eruit getrokken heb. Dankzij die lessen kan ik nu anderen helpen.”
Wat kunnen anderen doen?
1. Herken de signalen
Vonck: ,,Eerst en vooral is het belangrijk dat je signalen herkent. Zelf sprak ik open over mijn suïcidale gedachten. Sommigen zetten een masker op: ze willen niemand tot last zijn en doen alsof alles fantastisch gaat.”
Dat bevestigt Pauwels. ,,Mensen geven signalen als ze niet goed in hun vel zitten. Het lastige is dat je die niet altijd makkelijk kunt herkennen. Enerzijds zijn er verbale signalen. Dan worden gevoelens en gedachten effectief uitgesproken. ‘Ik zie het niet meer zitten’, ‘het hoeft niet meer voor mij’ of ‘het zou beter zijn als ik er niet meer was’. Daar kunnen non-verbale signalen mee gepaard gaan. Denk aan mensen die zich terugtrekken, zich plots anders gedragen, slecht slapen, minder eten of zichzelf slecht verzorgen.”
2. Knoop een gesprek aan
Vang je zulke signalen op bij een vriend, broer, zus of collega? En heb je het gevoel dat er iets niet pluis is? Dan moet je je mond open trekken.
,,Knoop een gesprek aan en merk op dat je bezorgd bent”, stelt Pauwels. ,,Som eventueel enkele zaken op die je verontrusten. Vraag dan of je gesprekspartner ook aan zelfmoord denkt. Dat is lastig, maar je moet het woord expliciet in de mond nemen. Als iemand zelfmoord wil plegen, denkt die alleen nog maar aan de dood. Door het woord op tafel te leggen, sleur je iemand uit z’n isolement.”
Veel mensen durven het woord zelfmoord niet uit te spreken, terwijl dat heel bevrijdend kan zijn
Vonck: ,,Veel mensen durven het woord zelfmoord niet uit te spreken, terwijl dat heel bevrijdend kan zijn. Suïcidale gedachten zijn zo’n groot taboe. De drempels om erover te praten - laat staan om hulp te zoeken - zijn torenhoog. De vraag ‘denk je aan zelfmoord?’ kan die drempels doorbreken.”
Vind je het moeilijk om de stoute schoenen aan te trekken en hierover te praten? Toch echt gewoon doen, luidt het advies van de Vlaamse. ,,Het is nooit te laat om iemand te helpen. Tot de laatste seconde twijfelt iedereen tussen leven of dood.”
3. Verplaats je in de put
Wat je niet mag doen? Minimaliseren, goedbedoeld advies geven, beoordelen. ,,Zit iemand in de put? Dan willen mensen automatisch hem of haar eruit trekken. Dat werkt niet. Eigenlijk moet je mee in de put zitten en luisteren. Zeg niet dat je de pijn begrijpt, maar toon dat je er bent”, verklaart Vonck.
4. Blijf rustig
Geeft je vriendin, zoon of collega toe dat ‘ie suïcidaal is? Schiet dan niet in paniek, waarschuwt Pauwels. ,,Hou het gesprek rustig. Stel vragen als: ‘wat denk je precies? Hoe zien je gedachten eruit? Zijn die er constant, of af en toe? Erover babbelen voelt al aan als een opluchting.”
Zeg niet dat je de pijn begrijpt, maar toon dat je er bent
5. Informeer jezelf
Een volgende stap is kijken hoe iemand geholpen kan worden. ,,Je kan je voorbereiden en informatie over hulpverlening verzamelen”, stelt de directrice. ,,Er zijn verschillende opties. Je kan bellen met de zelfmoordlijn of langsgaan bij een huisarts, een psycholoog of een psychiater. Het belangrijkste is dat je de ander zelf de hulpverlening laat uitkiezen. Doe je dat niet? Dan voelt die zich niet langer veilig.”
Daar kan Vonck over meepraten. Haar ouders en een kantonrechter besloten dat ze opgenomen moest worden, tegen haar zin in. ,,Tijdens mijn gedwongen opname was ik in alle staten. Het laatste beetje zelfvertrouwen dat ik nog had, was ik volledig kwijt. Al besef ik dat mijn ouders gewoon hun best deden en me wilden beschermen. Ik heb hen dat nooit kwalijk genomen. Integendeel: ik voelde me lange tijd schuldig over de impact die mijn situatie had op hun leven. Op mijn achttiende ben ik daarom alleen gaan wonen, zodat de rust in huis kon terugkeren.”
Tegelijk is het belangrijk dat je zelf niet in de rol van hulpverlener kruipt. ,,Beloof niet dat je het gesprek zult geheimhouden. Je kan die last niet alleen dragen. Dan bestaat de kans dat je er zelf aan onderdoor gaat. Vraag welke andere mensen erbij betrokken mogen worden. Bij wie voelt de persoon in kwestie zich veilig? Mogen de ouders, broer of zus, of een leerkracht ingelicht worden?”
6. Onderhoud het contact
Nog een laatste tip: blijf achteraf contact houden. Lore: ,,Stel niet voor dat de ander belt als hij of zij zich slecht voelt. Als iemand zichzelf als last beschouwt, is de kans heel klein dat ze daadwerkelijk de telefoon pakken. Bel daarom zelf en check hoe het gaat.”
Wat als je zelf met gitzwarte gedachten worstelt?
Mensen met zelfmoordgedachten moeten eerlijk zijn, tegenover anderen én zichzelf. ,,Probeer er niet van weg te vluchten. Dat werkt niet”, zegt Lore.
,,Ga op zoek naar een luisterend oor. Is er niemand in je omgeving die je vertrouwt of durf je er niet over te praten? Dan kan je bellen of chatten met de Zelfmoordlijn (in Nederland 113.nl, bel 113 of bel gratis 0800-0113). Er bestaan zelfs apps die je kunnen helpen. Ik begrijp maar al te goed dat je vastzit in een tunnelvisie, maar weet dat er hoop is en licht aan het einde van de tunnel. Probeer aan te kloppen bij een hulpverlener. Geef niet meteen op, want wat voor de ene persoon werkt, heeft bij de andere een averechts effect. Ga met verschillende mensen praten. Uiteindelijk kom je wel iemand tegen waar je een klik mee hebt.”
Bekijk een fragment uit het interview met Meghan en Harry:
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
video/update
Bekende Britse opiniemaker stapt na kritiek op Harry en Meghan: ‘Ik blijf achter mijn woorden staan’
De Britse presentator Piers Morgan stopt per direct bij het bekende programma Good Morning Britain dat hij sinds 2014 presenteerde. Dat heeft de zender ITV vandaag gemeld. Het besluit volgt op de commotie die was ontstaan over zijn opmerkingen over Meghan Markle. -
Geldverslindend, maar helpt amper: ‘Stop met operaties aan versleten meniscus’
Operaties aan een versleten meniscus zijn in veruit de meeste gevallen zinloos. Er is ook geen enkele subcategorie van patiënten die meer baat heeft bij zo’n operatie dan bij fysiotherapie, concluderen onderzoekers van het Radboudumc in Nijmegen na onderzoek. -
PREMIUM
Buikvet ontstaat door te veel en te slechte voeding: zo kom je ervanaf
Aan het begin van het jaar gaan we massaal op de gezonde toer. Ook dat buikje moet weg, zodat ons lichaam weer ‘strandklaar’ is. Maar dat blijft een lastige. Wat kun je doen? -
'Harry en Meghan voelen zich bevrijd na interview'
Prins Harry en zijn vrouw Meghan voelen zich ‘bevrijd’ nu iedereen hun verhaal kent. Dat zei Meghans goede vriendin Janina Gavankar vandaag in het ITV-programma This Morning. ,,Nu kunnen ze zich weer focussen op hun liefdadigheidswerk”, aldus de actrice. -
8
Deze psychiater legt uit waarom ons brein ongelukkig is
Hoe komt het dat zoveel mensen in onze moderne samenleving last hebben van depressies en angsten, terwijl we het nog nooit zo goed hebben gehad? Op die vraag geeft de Zweedse psychiater Anders Hansen antwoord in zijn nieuwe boek Het ongelukkige brein.
-
column
Om vijf uur ’s ochtends je bed uit, net als Obama: waarom we graag succesvolle mensen nadoen
Thijs Launspach is psycholoog en stressexpert en auteur van het boek Fokking druk. Hij verwondert zich over het moderne werken en geeft elke week tips voor meer geluk en minder stress op je werk. Vandaag: routines van succesvolle mensen -
-
-
Skivakantie: hier zijn winterbanden en sneeuwkettingen verplicht
Heel wat Nederlanders gaan binnenkort weer met de auto op skivakantie. Maar hoe zit het met de verplichting tot winterbanden? En hoe bevestig je sneeuwkettingen? Dit zijn de belangrijkste regels. -
Rijstevlaai en soezen: dit kan iedere beginnende thuisbakker maken
Iedereen is gek op zoetigheid. Natuurlijk kan je hiervoor naar de bakker bij jou om de hoek gaan, maar veel bakrecepten kun je heel makkelijk zelf maken. Twee patissiers geven inspiratie voor de makkelijkste bakrecepten waar iedereen mee aan de slag kan.