,,Het is belangrijk dat minister Schouten met een duidelijke toelichting komt’’, reageert CDA-Kamerlid Jaco Geurts. Ook D66-Kamerlid Tjeerd de Groot is kritisch. ,,Het mag niet zo zijn dat we de oplossingen voor het stikstofprobleem verder voor ons gaan uitschuiven’’, zegt een D66-woordvoerder.Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren gaat nog een stap verder: ,,Schouten heeft een heel groot probleem nu.”

Maandag bleek uit berekeningen van platform voor onderzoeksjournalsitiek Investico en actualiteitenprogramma EenVandaag dat het opkopen van varkenshouderijen veel minder stikstofwinst oplevert, omdat minder boeren meedoen dan gedacht. Ook gaan bedrijven stoppen die nauwelijks stikstof (ammoniak) op beschermde natuurgebieden laten neerslaan.

,,Deze warme sanering van de varkenshouderij was oorspronkelijk bedoeld voor geurverbetering”, zegt CDA’er Geurts. ,,Stikstof is er later bij gekomen, waarna de regeling is verruimd. Daar was het CDA al kritisch over, omdat het z’n doel niet voorbij moet schieten.” Daar lijkt het nu wel op. Door de regeling op te rekken, kunnen nu ook boeren stoppen die nauwelijks geuroverlast veroorzaken.

,,Dit is de zoveelste blunder van het kabinet dat weigert om een structurele oplossing van de problemen te zoeken", reageert Johan Vollenbroek. ,,Eerst die belachelijke voermaatregel en nu dit gepruts.” De Nijmegenaar die met zijn organisatie Mob het stikstofbeleid met succes aanvocht bij rechter, heeft al langer stevige kritiek op het kabinet. Sinds de uitspraak van de rechter mei vorig jaar heeft het kabinet nauwelijks maatregelen genomen om deze problematiek op te lossen. ,,Dit beleid kent alleen maar verliezers: zowel de agrarische sector als de natuur.” Vollenbroek pleit voor een ingrijpende herziening van de agrarische sector.

Maandag  bleek uit berekeningen van platform voor onderzoeksjournalsitiek Investico en actualiteitenprogramma EenVandaag dat het opkopen van varkenshouderijen veel minder stikstofwinst oplevert, omdat minder boeren meedoen dan gedacht. Ook gaan bedrijven stoppen die nauwelijks stikstof (ammoniak) op beschermde natuurgebieden laten neerslaan.

,,De regeling is weggegooid geld. Maar dan wel vooral richting de Rabobank", zegt Vollenbroek, daarbij verwijzend naar de opmerkelijke rol van deze bank. De Rabobank heeft een forse inbreng gehad in het opstellen van de regeling en heeft hier financieel voordeel van. Voor de ‘warme sanering’ is in totaal bijna een half miljard euro beschikbaar. Daarvan vloeit volgens Investico een bedrag naar de bank in de vorm van afgeloste leningen, dat kan oplopen tot 180 miljoen. 

Wat Ouwenhand (Partij voor de Dieren) betreft betekent dat het einde van de ‘warme sanering’ in deze opzet. ,,Een vrijwillige regeling die niet de beloofde oplossing is voor de stikstofproblemen maar vooral voor de portemonnee van varkenshouders en de Rabobank, kan onmogelijk overeind blijven.”

Deze nieuwste kwestie bewijst opnieuw dat het stikstofdossier ‘muurvast’ zit, zegt agrariër John Spithoven uit Maurik. Als voorzitter van stichting Stikstofclaim strijdt hij voor een compensatieregeling voor stoppende varkensboeren. ,,De regeling was bedoeld om geurhinder aan te pakken. Nu pakt de minister ook de stikstofruimte van deze boeren af om de bouw vlot te trekken. Daar hadden ook varkenshouders mee geholpen kunnen worden die klem zijn komen te zitten door de stikstofkwestie.” 

Een maatregel voor het algemeen belang is moeilijk tegen te houden, weet ook Spithoven. ,,Maar dan moet daar wel een eerlijke vergoeding tegenover staan. De huidige vergoeding is alleen ter compensatie van de afbraak van de stallen en dergelijke.” 

Hoe het nu verder moet? ,,Wij maken geen beleid", zegt Spithoven. ,,Maar er is zo veel kritiek op de manier waarop de stikstofneerslag op natuurgebieden wordt berekend. Laat de minister eerst zorgen voor een betere systematiek, anders gooien we misschien honderden miljoenen euro's over de balk.”