Waarom het gebruik van archieffoto's zo riskant is

Hoe gaat zoiets? De journalist heeft een artikel geschreven. ‘Er moet alleen nog wel beeld bij’, zo roepen we vervolgens naar elkaar.  In het archief vinden we een ‘passende’ foto. Passend?  

Nee, zo bleek deze week in de edities Rivierenland en Achterhoek. In laatstgenoemde stond een verhaal over de vele ongelukken op de provinciale wegen in de Achterhoek.  Een deskundige zegt daarin dat ‘95 procent wordt veroorzaakt door menselijk handelen’. Omdat de bestuurder bijvoorbeeld wordt afgeleid door zijn telefoon, te hard rijdt of onder invloed is.  De kop: ‘Achterhoek rijdt te hard’. We plaatsten daarbij een foto van een ongeluk dat vorig jaar gebeurde op de N816 bij Azewijn. 

Een 42-jarige bestuurder uit Ulft kwam daarbij om het leven. Niet omdat hij te hard reed of onder invloed was, maar omdat hij onwel was geworden. Geen menselijk falen dus, maar lichamelijk. De foto was daarmee volkomen misplaatst. Zeker bij deze kop.  

In Rivierenland brachten we een archieffoto van een echtpaar dat in de auto wordt geholpen door een vrijwilliger van het project Automobiel.  Later bleek dat het echtpaar is overleden. De man in januari van dit jaar en de vrouw al in 2018. 

In beide gevallen belden de nabestaanden de redactie om ons te wijzen op deze blunders. Hoe zij er aan toe waren, laat zich raden.  We kunnen onszelf op geen enkele manier vrijpleiten.  Aan archieffoto's met mensen kleeft altijd een risico. Vooral omdat ze overleden kunnen zijn. Zeker als de gefotografeerden wat ouder zijn en foto langer geleden is gemaakt. Met foto’s van dodelijke ongevallen, is het altijd op eieren lopen. De kans dat je ook daarmee achtergeblevenen kwetst, is groot.  En natuurlijk moet de context van het artikel kloppen met de foto.   

Weten we dat dan allemaal niet? Jawel, maar ....  Niks maar.  Er is geen excuus. We confronteerden nabestaanden opnieuw met hun toch al moeizaam slijtende verdriet.  En hoewel we inmiddels maatregelen hebben genomen om herhaling te voorkomen, maken we dát niet  meer ongedaan.  

Jacqueline de Bekker is chef eindredactie en vormgeving. Zij schrijft over journalistieke keuzes. Vragen? J.dBekker@gelderlander.nl