Klimaattop gaat verlenging in, nog veel openstaande kwesties

Shoukry toonde zich bezorgd over het werk dat nog moet worden verzet en zei dat ‘de tijd niet aan onze kant staat’. Volgens de Egyptische voorzitter moeten de onderhandelingen naar ‘een hogere versnelling’. De voorzitter van de COP27 ziet op alle deelonderwerpen nog discussie. Zowel over mitigatie (het tegengaan van klimaatverandering), adaptatie (aanpassing op een steeds warmer klimaat) als klimaatschade wordt nog volop onderhandeld.

Een van de voornaamste discussiepunten is of en hoe de schade die in ontwikkelingslanden ontstaat als gevolg van klimaatverandering moet worden vergoed. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om overstromingen, extreme droogte of ander natuurgeweld dat verband houdt met de opwarming van de aarde. De Europese Unie is nu toch bereid een speciaal schadefonds op te richten waaruit arme landen die door klimaatrampen worden getroffen kunnen worden gecompenseerd, zo zei Eurocommissaris Frans Timmermans vanmorgen in een toelichting.

Hij verbond er wel strikte voorwaarden aan: alle landen moeten extra stappen zetten om hun uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Genoeg om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden in 2100 ten opzichte van begin vorige eeuw. ,,Als je de uitstoot niet vermindert, dan is geen geld op aarde voldoende voor de schade die ontstaat”, aldus Timmermans.

Het geld zal ook alleen bestemd zijn voor de kwetsbaarste landen. Verder moet er een ‘brede basis’ zijn voor het fonds, zei Timmermans. De Europese klimaatbaas noemde China niet bij naam maar dat land is inmiddels verantwoordelijk voor 30 procent van de wereldwijde uitstoot, terwijl het op de klimaattoppen officieel nog als een ontwikkelingsland geldt. Timmermans vindt dat China zou moeten meebetalen, niet zou moeten ontvangen.

De EU en de VS waren tot nu toe tegen een apart ‘mechanisme’ voor ‘loss and damage’, iets dat ontwikkelingslanden juist verlangen. Juist hún vruchtbare grond is door droogte verloren gegaan, juist hun dorpen worden door natuurrampen weggevaagd, betogen zij. Terwijl zij zelf weinig van de broeikasgassen uitstoten die leiden tot de klimaatverandering en daarmee tot die droogte en rampen. Van de uitstoot de afgelopen tweehonderd jaar komt driekwart van Europese landen, de VS, Japan, Canada en - sinds enkele decennia - China.

Dit is de eerste klimaattop waar het onderwerp officieel op de agenda staat. De VS is nog steeds tegen alles wat lijkt op het vastleggen van aansprakelijkheid, zij vrezen een openeinderegeling. De schade van de overstromingen dit jaar in Pakistan alleen al bijvoorbeeld wordt geschat op meer dan 30 miljard euro.

Timmermans sprak van een ‘package deal’ die de EU bereid was te sluiten omdat het de enige manier zou zijn om op de laatste dag van de 27ste klimaattop alsnog een overeenkomst te bereiken. ,,Alles minder dan het oprichten van een schadefonds op deze COP is verraad”, had milieuminister Molwyn Joseph van Antigua en Barbuda een dag eerder gezegd. Hij is voorzitter van de organisatie van kleine eilandstaten. ,,We hebben op z’n minst een politieke intentieverklaring nodig”, vond de Pakistaanse minister van klimaatverandering Sherry Rehman.

Of het Europese voorstel genoeg is om de top tot een goed einde te brengen is nog de vraag. De conceptslotverklaring in Egypte kwam laat - donderdag pas - oogde rommelig en leek nog helemaal niet op een sluitende tekst waar welk land dan ook een handtekening onder zou kunnen zetten.