Schaaltje yoghurt als ontbijt: ‘Als we iets in de darm doen, verandert er iets in de hersenen’

Vlinders in je buik, buikpijn van de zenuwen of het van angst in je broek doen. Bijna de helft van de Nederlanders zegt dat je emoties in je buik kunt voelen. Eveneens bijna de helft gaat af op zijn onderbuikgevoel. Yakult, het probiotische zuiveldrankje uit Japan, ondervroeg duizend Nederlanders hierover.

,,We weten al langer dat de hersenen effect hebben op de darmen”, zegt Robert Jan Brummer, MDL-arts en hoogleraar maag- darm- en leverziekten en klinische voeding. ,,Stress kan leiden tot diarree. Omdat we weten hoe dat werkt, kunnen we met medicijnen ingrijpen. Ook stress verminderen door bijvoorbeeld meditatie kan effectief zijn.”

Dat is volgens de hoogleraar, verbonden aan de Zweedse Örebro Universiteit, niet het meest spectaculaire. ,,Als we iets in de darm doen, verandert er iets in de hersenen.” Of de darmen de hersenen beïnvloeden of de hersenen de darmen, dat is een kip-eiverhaal. ,,Het doet er ook niet toe”, zegt hij. ,,Het is een cirkel en het maakt niet uit waar het is begonnen, belangrijker is hoe je het doorbreekt.”

_{Maakt zuivel je blij en hoe dan? Gezondheidsjournalist Tijn Elferink en redacteur Koken & Eten Ellen den Hollander praten hierover in deze aflevering van Koken & Weten:} 

Wat die cirkel kan doorbreken zijn probiotische bacteriën. Die zitten in yoghurt en zuurkool, dranken zoals Yakult en Vifit of supplementen. ,,We geven mensen gedurende enkele weken een probioticum. Op een MRI-scan zien we daarna kleine veranderingen in de hersenfunctie. Als je dat met wat creativiteit interpreteert: hersenen onder stress vragen om meer energie en met het juiste probioticum vragen de hersenen minder energie.”

In onze darmen zit 1,5 kilo aan microben. Het zijn vooral bacteriën, maar ook virussen, schimmels en gisten. Het microbioom is hot en er wordt dan ook veel onderzoek naar gedaan. ,,Als je me een uitspraak zou ontlokken die mij in het wetenschappelijke vak niet in dank wordt afgenomen”, begint Brummer voorzichtig. ,,Dan zeg ik dat al die onderzoeken veel artikelen maar weinig nut hebben opgeleverd.”

Volgens Brummer is te veel gekeken naar bacterienamen en te weinig naar hun functie. ,,De functie is relevant en dat interesseert mij.” Bacteriën reageren met de darmwand en met elkaar en produceren stofjes, zoals boterzuur. ,,Wat ik veel interessanter vind is: hoe kunnen we met voedingstoffen hun functie in de darm verbeteren?”

Dat kan door niet alleen naar de bacteriën te kijken, maar ook naar wat die bacteriën eten: zogenoemde prebiotica. Vorige maand meldden wetenschappers van de Amerikaanse Stanford University dat een gezond dieet met veel groente, fruit, bonen, volkorengranen en andere vezelrijke voedingsmiddelen goed is voor het microbioom. Het remt in het lichaam ontstekingen. Kleine ontstekinkjes worden in verband gebracht met verschillende ziektes.

,,Met ons voedingspatroon krijgen we over het algemeen te weinig vezels binnen”, zegt Brummer. ,,En de vezels die we eten zijn vaak al verteerd voordat ze de lagere delen in de dikke darm bereiken.” Haver en witlof hebben een positief effect, maar voor het ultieme darm-breindieet moet volgens Brummer nog veel worden onderzocht. ,,Wat zou het mooi zijn als je je stemming kunt verbeteren door goede zorg voor je darmen.”

We wisten al dat onze hersenen invloed hebben op onze darmen. Maar wat we nu ook weten, is dat de darmen invloed hebben op onze hersenen. Hoe dat werkt is nog niet duidelijk. Wel is bekend dat we niet alleen naar probiotica (levende bacteriën) moeten kijken. We moeten die bacteriën ook goed verzorgen met prebiotica: vezels uit havermout en fruit.

Meer afleveringen beluisteren over eten en drinken? Hieronder vind je alle afleveringen van Koken&Weten: