Visvervangers zijn momenteel dé hype op het gebied van plantaardig voedsel, aldus trendwatcher Anneke Ammerlaan. ,,De Anuga, de grootste levensmiddelenbeurs ter wereld, stond er vorige week helemaal vol mee. Ik heb van die gepaneerde nugget-achtige producten geproefd die nog niet in Nederland op de markt zijn, en eerlijk: die leken echt goed op vis.’’

Niet gek dus dat het Duitse merk Greenforce onlangs ‘vis’ in poedervorm introduceerde. Met de Easy Mix, gemaakt van erwten en kruiden, maak je zelf viskoekjes, die stukken beter voor het milieu zijn, volgens het bedrijf. Het eten van vis gaat namelijk gepaard met een grote milieubelasting.

Wat het milieu betreft, adviseert het Voedingscentrum zelfs om vlees te vervangen door vis. Voor de teelt van vlees worden immers veel water, land en energie gebruikt. Maar alleen vis eten is ook niet zaligmakend, want van sommige vissoorten worden er aanzienlijk meer gevangen dan er jaarlijks bij komen in de zee, waardoor overbevissing dreigt.

Van der Kruk, diëtist van Gezondeten.nl, het voedingsplatform met praktische tips, noemt sliptong, tonijn, zeebaars en paling als de meest kritieke soorten. Varianten die je daarentegen met gerust hart kunt eten zijn bijvoorbeeld haring, makreel, ansjovis en sardientjes. 

Of Nederland bereid is zo nu en dan plantaardige viskoekjes te eten, is de vraag, vermoedt Ammerlaan. ,,Enerzijds zijn we inmiddels zo aan vervangers gewend, dat we er ook in de keuken creatief mee willen omgaan. Dat biedt dit product, omdat je er als een soort gehakt mee kunt spelen in recepten.’’

Mensen zullen bovenal heel erg moeten wennen, gelooft zij. Alleen al omdat het product ergens anders in de winkel ligt dan bij de verse vis. Van der Kruk weet dat de meeste mensen al te weinig vis eten. ,,Maar 34 procent haalt de aanbeveling om één keer per week vis te eten.’’

Van der Kruk vindt plantaardige vis innovatief, maar de producten vallen qua smaak en voedingswaarden meestal in het niet bij echte vis. Hetzelfde probleem geldt voor vleesvervangers. ,,Hoewel een semi-plantaardig voedingspatroon in veel opzichten gezonder is, zijn kant-en-klare vegetarische burgers dit vaak niet door het hoge zoutgehalte.’’

Vandaar dat zij erg benieuwd was naar de viskoekjes van Greenforce. ,,De visvervangers bevatten veel vezels en zijn laag in calorieën. Door de toevoeging van canola-olie krijg je gezonde vetten binnen, waaronder het omega-3-vetzuur alfa-linoleenzuur. Toch is dit omega 3-vetzuur niet hetzelfde als de omega 3-vetzuren die in vis zitten.’’

Het is een gemis dat de plantaardige koekjes niet de juiste vetten bevatten, vindt Van der Kruk. ,,Bovendien bevat één viskoekje niet overdreven veel eiwitten (10 gram). Nu hoeven vleeseters zich geen zorgen te maken dat ze een tekort oplopen, want de meeste Nederlanders krijgen meer dan genoeg binnen.’’

Zoals met de meeste vervangers is met name de hoeveelheid zout problematisch. ,,Zou je twee viskoekjes eten, dan heb je al meer dan een derde van de aangeraden hoeveelheid zout op. Om die reden zou ik het niet aanraden. De meeste gewone vis is dan gezonder’’, gelooft Van der Kruk. 

Het is een goede ontwikkeling dat de consument meer keuze heeft, vindt Van der Kruk. Maar qua smaak zullen de meeste van haar cliënten er niet voor warmlopen. ,,Je proeft erwten en het heeft iets weg van vis door de kruiden die je normaal gesproken in visgerechten treft. Maar niet écht lekker zoals verse vis. Ik ben van mening dat we milieutechnisch al heel ver komen als we kiezen voor duurzaam gevangen vis, te herkennen aan een keurmerk’’, zegt ze. Een belangrijk keurmerk is het MSC-keurmerk, voor visproducten die afkomstig zijn van duurzame visserij.

Ook wil je die gezonde omega 3-vetzuren binnenkrijgen. Dat wil overigens niet zeggen dat álle vissoorten, duurzaam of niet, per definitie gezond zijn. ,,Talloze verontreinigende stoffen vinden hun weg naar het voedsel dat we eten, zoals bij grote roofvissen als haaien en zwaardvissen.’’

Voor zwangere vrouwen zijn de adviezen nog wat strenger. ,,Die dienen vissoorten zoals tonijn, makreel en paling te vermijden vanwege de hoge inname van kwik.’’