Meer ambities dan geld voor Geopark, al doet nu ook Mill mee

Hoe maak je een breuk onder de grond aantrekkelijk en zichtbaar voor het publiek? Dat is de grootste uitdaging voor de gemeenten, waterschappen en provincies die al sinds 2016 dromen van het Geopark Peelhorst en Maasvallei. Die naam impliceert dat het meer is dan alleen de beroemde Peelrandbreuk die vanaf Duitsland via Roermond, Boekel-Gemert en Uden tot aan Oss loopt.

Ook natuurgebieden als de Meinweg, Groote Peel, Mariapeel, de Maashorst en de wijstgronden vallen onder de vlag van het geopark omdat ze allemaal te maken hebben met het netwerk van ondergrondse breuken dat zorgt voor de bijzondere natuur en opvallende verschijnselen. Bijvoorbeeld dat hoger gelegen delen natter zijn dan de lager gelegen stukken of het bekende bruine ‘roestwater’ in de sloten.

Komend jaar wordt belangrijk voor het geopark. In 2021 moet de eerste aanzet voor een ‘bidbook’ voor Unesco op tafel liggen, het begin van de procedure die tot erkenning moet leiden. In mei 2021 moet ook duidelijk worden of meer gemeenten er geld voor over hebben. De gemeente Mill en Sint Hubert is onlangs toegetreden tot de club. Een aantal anderen - onder wie Oss en de Limburgse gemeenten Leudal en Peel en Maas plus de provincie en het waterschap Limburg - voelen daar wel voor, maar beslissen pas volgend jaar.

Toetreding is vooral van belang vanwege de centen. Jaarlijks betalen de provincie Brabant (20.000 euro), waterschap Aa en Maas (15.000 euro) en de gemeenten Bernheze, Landerd, Deurne, Gemert-Bakel, Uden en Boekel (samen een bedrag van 10.000 euro) aan het geopark in oprichting. Bij elkaar is dat lang niet genoeg om alle ambities en plannen uit te kunnen voeren, concluderen de initiatiefnemers zelf.

Volgens de Millse wethouder Jos van den Boogaart ligt het ‘voor de hand’ dat Mill en Sint Hubert meedoet. ,,Het Geopark gaat over een bijzonder geomorfologisch verschijnsel van parallel lopende breuken in de aardkorst. Daarbij wordt de Peelhorst langzaam omhoog gedrukt en dalen de oostelijk en westelijk gelegen slenken langzaam.’’ 

De oostelijke breuklijn loopt diagonaal door de gemeente Mill. Van den Boogaart: ,,Die is op veel plaatsen als een terrastrede goed zichtbaar in het landschap. Bijvoorbeeld als je vanaf de Beerseweg bij het Aldendrielpark het dorp Mill in gaat. En als je over de Karstraat richting Grave rijdt, zie je de huizen aan de westkant hoger staan dan die aan de oostkant van de weg. De westelijke helft van Mill ligt op de Peelhorst en het oostelijke deel in de Raamvallei.’’ Deelname kost de gemeente jaarlijks 10.000 euro.

Voor de korte termijn zijn er regionaal wel een paar concrete projecten in gang gezet. Zo gaat natuurorganisatie IVN dit najaar geïnteresseerde recreatie-ondernemers in Brabant en Limburg een cursus geven om ze te wijzen op de bijzondere pareltjes in hun omgeving en de bijzondere verhalen eromheen. De hoop is dat de recreatieondernemers op hun beurt hun gasten enthousiast maken voor de Peelrandbreuk.

Tegelijkertijd worden allerlei plekken waar je de breuk kunt zien of beleven - denk aan het Annabosje en de knuppelbrug boven de wijstgronden in Uden of de Perekker in Boekel - in kaart gebracht om die later aan elkaar te knopen voor verschillende wandel- of fietsroutes.

Ook kloosters en kastelen vallen daar onder, want die werden vaak neergezet op plekken waar vanwege de breuk water naar de oppervlakte wordt geduwd.

Ook wordt bekeken waar en hoe je de breuk misschien zichtbaar kunt maken, bijvoorbeeld zoals dat het geval is in Deurne, waar twee rijen bomen de horst (het hogere deel) en de slenk (het lagere deel) de breuk markeren en zichtbaar maken voor belangstellenden.

De Peelrandbreuk is bekend van de krachtige aardbeving bij Roermond, op 13 april 1992. Met een sterkte van 5,8 op de schaal van Richter nog altijd de zwaarste in Nederland.

Daarnaast wordt gewerkt aan een boekje ‘iconen van de wijst’, dat moet gaan over de bijzondere flora en fauna op en om de breuklijnen. Alle denkbare verhalen over de bodem, de planten, cultuur of geologie worden tot slot gebundeld in een zogeheten landschapsbiografie die als basis voor het geopark moet gelden.