Energieoorlog losgebarsten: ‘Rusland wil Europese economieën maximale schade toebrengen’

‘In tegenstelling tot wat was aangekondigd, gaat er geen gas meer door de Nord Stream 1-gasleiding’, schrijft de Süddeutsche Zeitung in het commentaar. Al drie dagen had Moskou vorige week de levering van gas - via de gaspijpleiding die Siberië met Duitsland verbindt - onderbroken. Formeel vanwege lekkages en onderhoudswerkzaamheden. Ook de levering van gas aan het Franse bedrijf Engie blijkt te zijn afgesloten.

Dat het om technische problemen zou gaan, geloven weinigen. Gasleveringen zijn een wapen geworden in de oorlog van Rusland met het Westen, dat economische sancties afkondigde tegen Moskou vanwege de oorlog in Oekraïne. Voor zover er nog twijfel was wil Vladimir Poetin Europa hard aanpakken voor de militaire steun aan Oekraïne en de Europese economieën maximale schade toebrengen, zo concluderen commentatoren in diverse internationale kranten.

Volgens de Britse krant The Guardian illustreren de jongste ontwikkelingen dat ‘de energieoorlog nu echt is losgebarsten’ en dat ‘de chantage (van Poetin) voor iedereen duidelijk is’. Dat laatste was gisteravond ook het thema in de dagelijkse video van de Oekraïense president Zelenski. Rusland wil de Europese energiemarkt nog deze winter een genadeklap uitdelen, zei hij. Ook Zelenski sprak van een ‘energieoorlog’ waarmee Rusland zou proberen ‘het normale leven van alle Europeanen te vernietigen’.

De door Gazprom aangevoerde reden voor het stilleggen van de gastoevoer naar Duitsland (‘lekken in de leiding’) wordt door experts als een smoesje gezien. ‘Als fabrikant van turbines kunnen we bevestigen dat een dergelijke constatering geen technische reden is om de activiteiten stop te zetten’, aldus de Duitse fabrikant Siemens. Het bedrijf laat weten dat de benodigde werkzaamheden ter plekke snel en ‘binnen de grenzen van routine-onderhoudswerk’ kunnen worden uitgevoerd.

Sinds Moskou in het begin van de zomer aan de gaskraan begon te morrelen, hebben Europese landen noodoplossingen aangeboord om hun bevoorrading in ieder geval meer te te diversifiëren en hun gasvoorraden zo snel mogelijk aan te vullen, in afwachting van wat de komende winter gaat brengen.

Frankrijk zegt inmiddels zijn gasvoorraden tot 92 procent te hebben gevuld. Niettemin verwachten gashandelaren her en der in Europa dat een langdurige stopzetting van Nord Stream 1 deze week al zal leiden tot snelle prijsstijgingen. Europese regeringen beweren hierop te zijn voorbereid. Maar de schade is er al, stelt de gezaghebbende Zwitserse econoom Cornelia Meyer tegenover de BBC. Frankrijk en Duitsland hebben de verwarming in openbare gebouwen al lager gedraaid. Duitsland en Italië willen de straatverlichting dimmen. De vrees is echter groot in diverse Europese landen - ook Nederland - dat huishoudens deze winter in grote problemen komen om de oplopende stookkosten te betalen. Tegen de BBC zegt Meyer verder dat gas nu ongeveer vier keer duurder is dan vorig jaar en dat de kosten van levensonderhoud verder omhoog zullen schieten.

Dat Poetin juist nu Nord Stream 1 dichtdraait voor de Duitsers is volgens analisten ook geen toeval. Dit weekeinde liet de Duitse regering weten dat het haar gasvoorraden sneller kon aanvullen dan verwacht. Formeel zouden de Duitse opslagtanks nu al voor 85 procent zijn gevuld. De gasprijs op de internationale markten daalde na dat goede nieuws, prompt kwam de repliek uit Moskou en bleef Nord Stream 1 dus dicht. Een woordvoerder van de Bundesverband der Deutschen Industrie (BDI), een Duitse werkgeversorganisatie, tekende daarbij aan dat het aanvullen van de reserves minder te maken had met nieuwe efficiency dan met een ‘dramatische daling van de productiviteit’. Het onderstreept dat de Duitse economie ‘een massief probleem had’, aldus BDI-baas Siegfried Risswurm.

Dat Gazprom de belangrijke gaspijpleiding vanwege technische problemen al dagen dichthoudt, is volgens de Europese Commissie een teken dat het Russische staatsbedrijf ‘onbetrouwbaar’ is. Europese leiders verwijten Rusland de gaskraan als politiek drukmiddel in te zetten.

Als het aan de Europese Commissie ligt, komt er een prijsplafond voor gas via gaspijpleidingen uit Rusland. Volgens Brussel is een limiet op de gasprijs nodig ‘zodat de Europese Unie zich kan verweren tegen manipulatie door president Poetin’.

Bekijk hier onze video’s over de stijgende gasprijzen: