Bewijs zwarte gaten geleverd, mede dankzij onderzoeker Radboud Universiteit

videoNIJMEGEN - Een van de grootste mysteries over het heelal is ontmaskerd: zwarte gaten bestaan, 100 procent zeker. Woensdagmiddag worden op persconferenties die gelijktijdig werden gehouden in Brussel, Verenigde Staten, Chili, China, Taiwan en Japan beelden getoond van een superzwaar zwart gat. Ze gelden als ultiem bewijs. Een Nobelprijswaardige prestatie, zo wordt alom gesteld in de wereld van de astronomie.

Frank Hermans 10 apr. 2019 Laatste update: 19:18 Bron: De Gelderlander

Een superzwaar zwart gat en zijn schaduw. © EHT Collaboration

Radiosterrenkundige Heino Falcke van de Nijmeegse Radboud Universiteit heeft een belangrijke bijdrage geleverd voor de wetenschappelijke doorbraak waarvoor op tal van plekken in de wereld is samengewerkt.

In 1998 al schreef Falcke de eerste wetenschappelijke publicatie over hoe ‘ooit’ zwarte gaten in beeld gebracht konden worden: door wereldwijd grote – uiteindelijk in totaal acht - schotelantennes aan elkaar te koppelen om een ‘fototoestel’ te maken dat zo groot is als de hele aarde. ,,Het is alsof we de frequenties van duizend autoradio’s achter elkaar zetten. In plaats van megahertz, krijg je tetrahertz. Zo kun je heel ver kijken”, wist hij vanaf het begin.

Visionair

Falcke was een visionair, hij deed zijn uitspraken in een tijd dat er nog genoeg wetenschappers waren die twijfelden aan het bestaan van zwarte gaten en/of de mogelijkheid voor het bewijzen daarvan.

De bijkomende ‘truc’ die de in Keulen geboren wetenschapper bedacht, was om met de telescoop op zoek te gaan naar plekken in de ruimte waar veel radiostraling zit. Zo kon hij met zekerheid plaatsen aanwijzen waar zwarte gaten zijn te vinden. „Een zwart gat zuigt gas op, dat is wat die radiostraling veroorzaakt”, lichtte hij eerder toe aan De Gelderlander.

Elk melkwegstelsel draait vermoedelijk om een enorm zwart gat met een massa van vier miljoen keer onze zon. Het gewicht van de aarde, maar dan samengeperst in een tennisbal. Door de enorme zwaartekracht die dat met zich meebrengt, wordt ook al het licht weggezogen. Dat is het euvel waarmee wetenschappers kampten om een zwart gat in beeld te kunnen brengen en het bestaan ervan te bewijzen.

Falcke slaagde er met zijn wetenschapsgroep al in 2004 in eerste metingen te doen vlak bij de rand van een zwarte gat in het centrum van ons melkwegstelsel: Sagittarius A, op 26.000 lichtjaren. Om de prestatie in perspectief te plaatsen: de zon staat ‘slechts’ 8 lichtminuten ver.

Waarnemingen

De waarnemingen die woensdagmiddag werden onthuld, gedaan in 2017, zijn van een mega-superzwaar zwart gat gefotografeerd in het elliptische sterrenstelsel M87.

Hoewel het bewijs voor het bestaan van zwarte gaten is geleverd, blijven nog veel vragen open. Want door het gebrek aan licht kon alleen de buitenkant van het zwarte gat in beeld worden gebracht. Onduidelijk blijft wat zich afspeelt in het zwarte gat zelf. Verdwijnen materie en energie voorgoed of blijft een deel toch voortbestaan? En is er toch een manier om een zwart gat ‘te betreden’ om daar achter te komen?

Zoals Heino Falcke al eerder liet weten: na het bewijs voor het bestaan van zwarte gaten, gaat het echte onderzoek nu pas beginnen.