Traumachirurg ziet op 1 januari 'oorlogsverwondingen': 'Letsel is níet normaal'

Als traumachirurg weet Vincent Leferink nooit welke verwondingen en letsels als gevolg van ongelukken hij die dag onder ogen krijgt. Maar op 1 januari, als hij dienst heeft in het Radboudumc, heeft hij wel een vermoeden wat hem zo ongeveer te wachten staat.

Ter illustratie voert hij de woorden 'vuurwerk' en 'letsel' in Google in en zoekt op afbeeldingen. Schrik niet: op het scherm verschijnt een horrorbeeld, met open wonden, afgerukte vingers en verdwenen ogen. Het gekerm hoor je er vanzelf bij. De hoegenaamd afschrikwekkende plaatjes op sigarettenpakjes zijn er niets bij. Dit is pas heftig.

Het lijkt wel oorlog.
,,Dit zijn verwondingen die inderdaad te vergelijken zijn met granaten, mijnen of andere explosieven. Het zware illegale vuurwerk zorgt voor zwaardere verwondingen, maar legaal gekocht vuurwerk veroorzaakt het meeste letsel, vaak ook nog bij omstanders. Men vindt het kennelijk normaal dat dit elk jaar gebeurt.’’

Hoe bedoelt u dat?
,,Als ik op 1 mei een feestje wil houden waarvan ik op voorhand weet dat er 500 tot 1.000 gewonden vallen, dan krijg ik nooit een vergunning. Maar met de jaarwisseling vinden we het normaal. Als iemand dat ter discussie stelt, klinken valse sentimenten, dat je onze tradities niet mag afpakken. Ik vind dat we het niet normaal moeten vinden. In Frankrijk of Zwitserland vind je geen vuurwerkslachtoffers op Google, daar kennen ze geen verkoop aan particulieren. En als je vuurwerk verbiedt, gaat echt niet iedereen ineens met illegaal vuurwerk rondlopen, zoals vaak wordt beweerd.’’

Wat kan het Radboudumc verwachten?
,,In het Radboudumc zien we het topje van de ijsberg; wij krijgen op de spoedeisende hulp de zwaardere letsels uit de wijde regio omdat ons traumacentrum het hoogste niveau heeft. Naast de normale bezetting op de Spoed Eisende Hulp is één traumachirurg stand-by. Die moet binnen een kwartier in het ziekenhuis kunnen zijn in geval van levensbedreigende verwondingen, als er ledematen op het spel staan of als een patiënt per helikopter wordt aangevoerd. Laten we hopen dat die collega gewoon thuis een gezellige avond heeft en dat operaties kunnen wachten tot de dagdienst.’’

U bent op 1 januari ingeroosterd. Wat betekent dat?
,,Het is niet zo dat ik naar deze dienst bijzonder uitkijk of er tegenop zie; het hoort gewoon bij mijn werk als traumachirurg. Als er iets gebeurt, probeer je het beste ervan te maken; zo staan wij in het leven. Ik begin 's ochtends om 8 uur. Dat begint met de overdracht van de nachtdienst; patiënten hebben dan al enkele behandelingen ondergaan. En daarna ga ik aan de slag met wat er gebeuren moet.’’

Wat kunt u betekenen voor een ernstig vuurwerkslachtoffer?
,,We proberen altijd het maximale te behouden. Soms gaat dat verbazingwekkend goed, al zie je wel dat de fijn-motoriek in een hand vaak blijvend verminderd raakt. Andere keren is het functieverlies veel ingrijpender.’’

,,Naast huidweefsel zijn vaak ook spieren en zenuwen beschadigd en zijn er botbreuken. Na een paar dagen intensieve en pijnlijke wondverzorging, als de zwelling afneemt, kun je vaak pas zien waar nog leven in zit. Als er totaal geen gevoel of functionaliteit meer zit in een vinger of een hand, en je ziet dat dat ook nooit meer gaat komen, dan kun je het beste tot amputatie overgaan. Een goede stompvorming is dan heel belangrijk. Bij anderen volgen vaak meerdere hersteloperaties, ook met de plastisch chirurg erbij, voor een optimaal functieherstel.''

Amputatie moet de vuurwerkslachtoffers ook een psychische klap geven.
,,Ja zeker. Op vuurwerkslachtoffers.nl staat een aantal persoonlijke verhalen. Die vind ik heel aangrijpend.’’

,,Waar de jaarwisseling voor de meeste mensen een feest is, heeft hun leven in één klap een dramatische wending genomen. Dat is super heftig, iemand heeft daar voor de rest van zijn leven mee te dealen. Als hulpverlener laat me dat zeker niet koud.’’